پیرامون حادثه عاشورا و عزاداری امام حسین «ع»، یک سری سنتها و مراسم میان مردممعمول است که در طول سال و اغلب در دو ماه محرم و صفر و بویژه در دهه عاشورا عمل میشود.آداب و سنن در مناطق مختلف جهان و حتی در شهرهای مختلف ایران نیز متفاوت و متنوع است.برخی از مراسم، مثلا ویژه هند و پاکستان است، برخی خاص ایران،
و بعضی مخصوص عراق و شام.(1) سنتهای رایج، گاهی پشتوانههای دینی دارد ومتکی به روایات و مستند به فقه و حدیث است، برخی هم از ابداعات و ساختههای مردمو تقلیدهای بیاساس است.بر شمردن همه آداب و مراسم مربوط به عاشورا و عزاداری، از حوصله این مجموعه بیرون است.تنها به برخی از آنها اشاره میشود:
عزاداری و گریه بر امام حسین «ع»، نوحهخوانی و مرثیه خوانی، تعزیه و شبیه خوانی، سینه زنی و زنجیر زنی و قمه زنی، برپایی مجالس در تکیهها، حسینیهها، خانهها و مساجد و تشکیل هیئتها در ایام محرم، نذر و احسان و صدقه و اطعام مردم برای سید الشهدا، سقایی و چای و آب و شربت دادن به مردم، ساختن حسینیه و تکیه، ترک بعضی کارهای مباح در ایام عاشورا مثل: عروسی، ازدواج، آرایش، تمیز کردن و جارو کردن خانه، پرداختن به کسب و کار و دوخت و دوز و خانه تکانی و…، یاد حسین هنگام نوشیدن آب، پوشیدن لباس سیاه، سیاهپوش کردن اماکن و گذرگاهها و مساجد و حسینیهها، مالیدن گل برپیشانی و سر، پاشیدن کاه و خاشاک بر سر، راه انداختن دستههای عزاداری در خیابانها، برپایی مراسم شام غریبان، برگزاری مجالس مقتل خوانی و زیارت عاشورا، نذر برای آوردن کودکان خردسال به یاد علی اصغر در دستههای عزاداری، طشت گردانی، تهیه و آذین بندی توقها و علامتها و نخلها، پختن آش نذری و سفره انداختن، زیارت رفتن، گرامیداشت اربعین امام حسین «ع»، سر برهنه و پای برهنه بودن در عزای حسینی بویژه عاشورا و اربعین.
1) ر.ک: سری جزوات مصور «عاشورا در سرزمین ها» از بی آزار شیرازی، ناشر: دفتر تبلیغات اسلامی، درباره سنتهای عزاداری در سرزمینهای ایران، خاورمیانه، اروپا، آفریقا، آمریکا و شبه قاره هند.
