نام نهری در سرزمین کربلا، که حادثه عاشورا نزدیک آن اتفاق افتاد و امام حسین «ع» و یارانش لب تشنه در کنار آب، شهید شدند.فرات، نهر مقدس و با فضیلتی است که طبق روایات، دو ناودان از بهشت بر آن میریزد و نهری پر برکت است و کودکی که کامش را باآب فرات بردارند، دوستدار اهل بیت «ع» میشود.(1) در حدیث است که فرات، مهریه زهراست.(2) مستحب است برای زیارت امام حسین از آب فرات غسل زیارت کنند که موجب آمرزش گناهان است.(3) نوشیدن از آب فرات نیز مطلوب است.امام صادق «ع» به سلیمان بن هارون فرمود: «ما اظن احدا یحنک بماء الفرات الا احبنا اهل البیت».(4)
و نیز فرمود: «من شرب من ماء الفرات و حنک به فانه یحبنا اهل البیت»،(5) هر کس از آب فرات بنوشد و کام را با آن بردارد، او دوستدار ما خاندان خواهد بود.در حدیث، از فرات بعنوان نهر مؤمن و نیز نهر بهشتی یاد شده است: «نهران مؤمنان و نهران کافران، فالمؤمنان: الفرات و نیل مصر…»(6) «اربعة انهار من الجنة: الفرات…».(5)
«فرات» یادآور عظیمترین حماسه خونین و ماندگارترین صحنه وفا و صبر است. شیر مردان عاشورایی در کربلا، در محرم سال 61 هجری توسط نیروهای «ابن زیاد» در محاصره قرار گرفتند و آب به روی اردوگاه امام حسین «ع» و اطفال و خیمهها بسته شد. سپاه دشمن میخواست با قرار دادن حسین «ع» در مضیقه بی آبی، او را به تسلیم وا دارد، اما
آن حضرت مرگ شرافتمندانه و تشنه کامانه را برگزید.عباس «ع» که برای آب آوردن از فرات، برای کودکان تشنه رفته بود.در کنار همین نهر علقمه دستانش قطع شد و به شهادت رسید. «آب فرات» همچون «خاک کربلا»، هر دو آموزگار شجاعت و الهام بخش شهادتند.از این رو برداشتن کام نوزاد با آب فرات یا تربتحسینی، چشاندن طعم شجاعت و انتقال فرهنگ شهادت در دل و جان شیعه است.
اما موقعیت جغرافیایی فرات: «شطی است در مغرب کشور عراق و متشکل است از دو شعبه «قره سو» و «مراد چای» که سرچشمه آنها نزدیک رود «ارس» در ارمنستان ترکیه است. موقعی که دو شعبه قره سو و مراد چای به هم میرسند، فرات به دجله نزدیک میشود، ولی مجددا دجله متوجه جنوب شرقی شده و فرات به سمت مغرب مایل میشود و سپس در نزدیکی خلیج فارس به رود دجله میپیوندد و از آن پس مجموع ایندو رود به نام «شط العرب» خوانده میشود و به خلیج فارس میریزد.سرزمینی را که بین دو رود دجله و فرات واقع است «الجزیره» میگویند.طول رودخانه فرات تقریبا2900 کیلومتر است.جریان فرات در جلگه بین النهرین بسیار ملایم است و دارای بستری عریض می‌باشد.یگانه عامل حاصلخیزی خاک عراق و جلب جمعیت در جلگه خشک و گرم بین النهرین، دو رود فرات و دجله می‌باشد. بابل، پایتخت قدیم کشور بابل در ساحل فرات بنا شده بود.»(7)
1) سفینة البحار، ج 2، ص 352، المزار، شیخ مفید، ص 18.
2) همان، ص 563.
3) همان، ج 1، ص 565.
4) وسائل الشیعه، ج 10، ص 314، بحار الانوار، ج 101، ص 114.
5) همان.
6) همان، ج 17، ص 215.
7) فرهنگ فارسی، معین.
