سرزمینی که سید الشهدا «ع» از حجاز به سوی آنجا رفت تا به دعوت کوفیان در مبارزه با یزید، پاسخ گوید و قبل از رسیدن به کوفه، در کربلا در محاصره سپاه ابن زیاد به شهادت رسید. سرزمین عراق، بخصوص منطقه میان دجله و فرات، حاصلخیز و پرجمعیت است. وقتی سرزمین عراق، پیش از خلافت امیر المؤمنین «ع» فتح شد، با آل علی «ع» آشنا گشت. کسانی همچون ابن مسعود و عمار یاسر، پیشتر در آنجا فرماندار یا امیر لشکر بودند.پس از جنگ جمل که حضرت علی «ع» کوفه را مقر خلافت خویش قرار داد، مردم آن منطقه بیشتر با آن حضرت و دودمانش آشنا شدند.از این رو معاویه و آل مروان میکوشیدند تاتشیع و ریشههای گرایش به خاندان نبوت را در آن سرزمین بخشکانند.(1) همواره میان شامیان و عراقیان، نزاع و کینه بوده است.پس از شهادت امیر المؤمنین «ع» در دوران امام حسن مجتبی این منطقه نیز- به دنبال قرار داد صلح – در اختیار امویان قرار گرفت و آنانبشدت، هواداران علی «ع» را سرکوب میکردند.
عراق، همواره منطقهای آشفته و متزلزل بوده و بین قدرتها دست به دست میگشته است. مردم آن نیز از یک رفتار متذبذب و متغیر برخوردار بودند.در عین حال، در آن روزگار، قلب کشور اسلامی و مرکزی برای نیروهای انسانی و سربازان رزمی و ثروت و مال بود و پایگاهی برای لشکر محسوب میشد.(2) بخصوص کوفه در شهرهای عراق، موقعیت ویژهتری داشت و همواره در کشمکشهای سیاسی و مبارزاتی، از پایگاههای مهم بود.حتی در جریانهای سیاسی پس از عاشورا نیز، مثل خروج مختار و بروز شورشهای مختلف بر ضد امویان نقش عمده داشت.شاید به خاطر این دلایل بود که امام حسین «ع» پس از اقامت چند ماهه در مکه، تصمیم گرفت به سرزمین عراق رود و ندای کوفیان را لبیک گوید، بخصوص که شیعیان او و پدرش علی «ع» در کوفه فراوان بودند و نامههای دعوت بسیاری برای امام نوشتند.در روایاتی پیشگویی شهادت آن حضرت در سرزمین عراق نیز آمده است، از جمله: رسول خدا «ص» به حسین بن علی «ع» فرموده بود: «انک ستساق الی العراق و هی ارض قد التقی بها النبیون و اوصیاء النبیین، و هی ارض تدعیعمورا، و
انک تستشهد بها و یستشهد معک جماعة من اصحابک…».(3) بزودی به سوی عراق سوق داده خواهی شد، آنجا سرزمینی است که پیامبران و اوصیاء پیامبران در آن باهم برخورد کردهاند، و آن سرزمینی است که «عمورا» هم خوانده میشود، تو در آن سرزمین شهید خواهی شد و همراه تو نیز، گروهی از یارانت به شهادت خواهند رسید. حضرت علی «ع» نیز در برخی سخنان خویش، از اهل عراق، بعنوان افرادی که در حمایت حق، کوتاهی میکنند، سخنان نکوهش کنندهای دارد.(4) اکنون عراق، از کشورهای اسلامی در خاور میانه است و مرقد شش امام شیعه در چهار شهر عراق قرار دارد: کربلا (مدفن امامحسین) نجف (مزار امیر المؤمنین) کاظمین (حرم امام کاظم و امام جواد) سامرا (حرم امامهادی و امام عسکری). حوزه علمیه دیر پای نجف اشرف نیز در این کشور است.(5)
1) تاریخ الشیعه، مظفری، ص 67.
2) حیاة الامام الحسین بن علی.ج 3، ص 11.
3) بحار الانوار، ج 45، ص 80.
4) نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه 71.
5) درباره تاریخ معاصر عراق ر.ک: «لمحات اجتماعیه من تاریخ العراق الحدیث»، علی الوردی (6 جلد).
