ایستادگی، مقاومت و پایداری.مقابله با عواملی که انسان را از تلاش در راه هدف باز میدارد، تحمل سختیها و ناگواریها به خاطر پیروز شدن و انجام وظیفه.
در حادثه کربلا، زیباترین جلوههای صبر و پایداری در راه عقیده و تحمل مشکلات مبارزه ترسیم شده و سبب ماندگاری و جاودانگی آن حماسه و پیروزی ابدی آن گروه اندک بر دشمنان انبوه شده است، همانگونه که قرآن کریم میفرماید: «کم من فئة قلیلة غلبت فئة کثیرة باذن الله و الله مع الصابرین»(1) و امیر مؤمنان «ع» فرمود: «الصبریهون الفجیعة»(2) مقاومت، فاجعه و حادثه سخت را آسان میکند.از سوی دیگر، برای مؤمنان، بر عامل غلبه بر سختیهاست و هر چه میزان تحمل بیشتر باشد، سختی مصیبت کاسته میشود و پروردگار نیز موهبت صبر را به مؤمنان عطا میکند و به فرموده امام صادق «ع»،
خداوند صبر را به اندازه مصیبت بر دلها وارد میکند: «ان الله ینزل الصبر علیقدر المصیبة».(3)
در حماسه عاشورا، «صبر» هم در گفتارها و شعارها و هم در عملها و رفتارها مشهود است، هم در شخص سید الشهداء «ع»، هم در عترت و یاران صبور و وفادارش.امامحسین «ع» آنگاه که میخواست از مکه به قصد عراق خارج شود، خطبهای خواند که در ضمن آن آمده است: «رضی الله رضانا اهل البیت، نصبر علی بلائه و یوفینا اجر الصابرین».(4) رضایت و پسند ما خانواده، همان رضای الهی است، بر بلا و آزمون او صبرمیکنیم، او نیز پاداش صابران را به ما عطا میکند.در یکی از منازل میان راه نیز، با توجه دادن همراهان به سختی مسیر و استقبال از نیزهها و شمشیرها و نیاز میدان عاشورا به دلیرمردانی مقاوم و شکیبا بر زخم و مرگ و شهادت، فرمود: «ایها الناس! فمن کان منکم یصبر علی حد السیف و طعن الاسنة فلیقم معنا و الا فلینصرف عنا».(5) ای مردم!هر کدام از شما که تحمل تیزی شمشیر و ضربت نیزهها را دارد با ما بماند، وگرنه برگردد! یاران آن حضرت نیز همانگونه بودند که او میخواست.در میدان «صبر»، پایدار ماندند و بر تشنگی، محاصره، هجوم دشمن، کمی یاران و شهادت همرزمان مقاومت میکردند و از خوشحالی در پوست خود نمیگنجیدند.حتی بعضیشان روز عاشورا خوشحالی و شوخی میکردند و میگفتند: میان ما و بهشت، جز ساعتی جنگ و تحمل ضربت تیغها و نیزهها و تیرها نیست و پس از آن، بهشت جاودان الهی است.ابا عبدالله «ع» نیز آنان را چنان بار آورده و تعلیم داده بود که پایداری را پل عبور به بهشت بدانند.روز عاشورا به آنانچنین خطاب کرد: «صبرا بنی الکرام!فما الموت الا قنطرة تعبر بکم عن البؤس و الضراءالی الجنان الواسعة و النعیم الدائمة…»،(6) مقاومت!ای بزرگ زادگان، که مرگ، پلی است که شما را از رنج و سختی به سوی بهشتهای گسترده و نعمتهای ابدی عبور میدهد.درس صبر را، حتی به اهل بیتخویش میداد و آنان را در مقابل شهادت خویش، دعوت به شکیبایی و تحمل میکرد و این که گریبان چاک نزنند و صورت نخراشند: «انظروا اذا اناقتلت فلا
تشققن علی جیبا و لا تخمشن وجها».(7) خود امام بر کشته شدن و داغ فرزندان و یاران صبر کرد، خواهر صبورش زینب، صبورانه بار این حماسه خونین را به دوش کشیدو لحظه لحظه حوادث کربلا، جلوههای مقاومت و پایداری بود.حتی آخرین کلمات سید الشهدا «ع» نیز در قتلگاه که بر زمین افتاده و با پروردگارش مناجات میکرد، حاکی از همین روحیه بود: «صبرا علی قضائک».(8)
1) بقره، آیه 249.
2) غرر الحکم.
3) من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 416.
4) اعیان الشیعه، ج 1، ص 593.
5) ینابیع المودة، ص 406.
6) نفس المهموم، ص 135.
7) لهوف، ص 81.
8) مقتل الحسین، مقرم، ص 357.
