در لغت، به معنای شب مردم غریب و از یار و دیار دور افتاده است، شام مسافران کهوحشتناک می‌باشد.شام غریبان گرفتن: زاری کردن به درد، چنانکه بر وفات کسی گریستنو غم نمودن. شب اول وفات کسی برای خانواده آن کس، شب یازدهم محرم و عزاداری بعد از آن شب.(1) در اصطلاح، به مراسم سوگواری شبانه در شب یازدهم محرم گفتهمیشود که مردم به صورت دو گروه مجزا، پس از غروب آفتاب عاشورا در مسجدها و تکیهها، با خواندن نوحههای غمگین، یاد اسرای اهل بیت را گرامی میدارند.این برنامه، اغلب با در دست داشتن شمعهایی و در شب تاریک یازدهم محرم انجام میگیرد و بیشتر
از کودکان و نونهالان در این سوگواری تمثیلی استفاده میشود.یاد کردی است از آوارگی اهل بیت امام حسین «ع» و کودکان باز مانده از شهدای کربلا که در غروب عاشورا، بیپناه و درمانده، در ظلمت اندوهبار شب، در دشت و بیابان کربلا به سر آوردند.در این شب، «مراسمی ساده و غمانگیز بر پا میشود و عزاداران با لباسهای سیاه و شمعی افروخته در دست گرفته، کاه بر سر میپاشند و نوحههای غمانگیز میخوانند و دسته دسته در معابرحرکت میکنند و هر چند قدم، مدتی مینشینند و میگریند، آرام و غمناک.در این مراسم بکلی سینه زنی نمیشود و علم و بیرق نیز حرکت داده نمیشود».(2)
1) لغتنامه، دهخدا.
2) تعزیه در ایران، صادق همایونی، ص 289.
