مادر حضرت اباالفضل «ع» و همسر امیر المؤمنین پس از شهادت حضرت فاطمه بود که به معرفی عقیل، برادر حضرت امیر، به همسری علی «ع» در آمد.نامش «فاطمه بنت حزام»، از قبیله «بنی کلاب» و خواهر «لبید» شاعر بود.زنی بود با شرافت، از خانوادهای ریشهدار و دلاور و نسبت به فرزندان حضرت زهرا نیز بسیار مهربان بود.ثمره ازدواج علی «ع» با او چهار پسر بود، به نامهای: عباس، جعفر، عبدالله و عثمان، که هر چهار فرزندش روز عاشورا در رکاب سید الشهدا به شهادت رسیدند.(1)
ام البنین، پس از شهادت فرزندانش، همه روزه به بقیع میرفت و بچههای عباس را نیزبه همراه میبرد و به یاد فرزندان شهیدش مرثیه و نوحه میخواند.زنان مدینه نیز به ندبه و نوحه سوزناک او جمع میشدند و میگریستند.اشعاری هم درباره عباس سروده بود.(2) وقتی زنان به ام البنین تسلیت میگفتند، میگفت دیگر مرا «ام البنین» خطاب نکنید، چرا که امروز دیگر آن فرزندانم نیستند و شهید شدهاند:
لا تدعونی و یک ام البنین
تذکرینی بلیوث العرین
کانت بنون لی ادعی بهم
و الیوم اصبحت و لا من بنین… (3)
به این بانوی بزرگوار و مادر چهار شهید، قبل از ولادت فرزندانش فاطمه میگفتند، اما
پس از آنکه دارای آن فرزندان شد، «ام البنین» خطابش کردند، یعنی مادر پسران. عباس34 سال داشت، عبدالله 25 سال، عثمان 21 سال و جعفر 19 سال.
1) الکامل، ابن اثیر، ج 3، ص 333، ادب الطف، ج 1، ص 72.
2) سفینة البحار، ج 1، ص 510.
3) ریاحین الشریعه، ج 3، ص 294.
