یکی دیگر از روشهای صحیح در حماسه عاشورا، تصفیه همراهان بود، وقتی امام حسین علیه السلام از مدینه خارج شد، و دورانی که در مکّه اقامت داشت و قیام خود را همهجا مطرح کرد، بسیاری با انگیزههای دنیائی، و غیر الهی، همراه امام شدند، و به پیروزی ظاهری فکر میکردند.
وجود اینگونه از همراهان میتوانست ضربه جدّی بر اصالت انقلاب عاشورا بزند زیرا در لحظههای حسّاس فرار میکردند و نهضت حسینی زیر سئوال میرفت.
امام حسین علیه السلام تصمیم گرفت، نیروهای خود را تصفیه کند، و تنها با انسانهای عاشق و خالص و شهادت طلب، با یزید نبرد کند، مردانی که هرگز سرد نشوند، و دچارتردید نگردند.
از اینرو پس از شنیدن خبر شهادت مسلم و هانی و قیس و عبدالله بن یقطر که برادر شیری آن حضرت بود، در منزلگاه «زباله» بپاخاست و با صدای بلند سخن گفت:
حدیث 301
قال الامام الحسین علیه السلام: بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ أَمَّا بَعْدُ؛ فَقَدْ أَتانا خَبَرٌ فَضیعٌ! قَتْلُ مُسْلِمِ بْنِ عَقیل
وَهانِئِ بْنِ عُرْوَةِ وَعَبْدِاللهِ بْنِ یَقْطُرِ، وَقَدْ خَذَلَتْنا شیعَتُنا، فَمَنْ أَحَبَّ مِنْکُمُ الْإِنْصِرافَ فَلْیَنْصَرِفْ، لَیْسَ عَلَیْهِ مِنَّا ذِمامٌ.
امام حسین علیه السلام فرمود: (بنام خداوند بخشنده ومهربان، پس از ستایش پروردگار، همانا خبر دردناک کشته شدن مسلم بن عقیل و هانی بن عروة، و عبدالله بن یقطر به ما رسید، که پیروان ما در کوفه ما را خوار کردند، هرکس از شما میخواهد بازگردد، از طرف ما مورد نکوهش قرار نخواهد گرفت).(1)
وقتی جمعیّت همراه، آخرین اخبار را شنیدند، و دانستند که امام علیه السلام جز به شهادت فکر نمیکند، دسته دسته، گروه گروه، از لشگرگاه فاصله گرفتند، رفتند و تنها تعداد اندکی از برادران و برادزادگان و یاران خالص برجای ماندند و در نقل دیگری چنین فرمود:
أیَّهاَالنَّاسُ فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ یَصْبِرُ عَلی حَدِّ السَّیْفِ وطَعْنِ الْاَسِنَّةِ فَلْیَقُمْ مَعَنا وَإلاَّ فَلْیَنْصَرِفْ عَنَّا.
(ای مردم هر کس از شما که میتواند بر زخم شمشیرها و ضربت نیزهها، بردبار باشد با ما بماند و گرنه از ما فاصله بگیرد.(2)
امام حسین علیه السلام خطاب به یارانی که ماندند نیز چند بار اتمام حجّت کرد و فرمود بروید، امّا کسی از جای خود برنخاست و همه به وفاداری با امام هم سوگند شدند. ر الف – اتمام حجّت
1) تاریخ طبری ج7 ص294، کتاب ارشاد شیخ مفید ص223.
2) ینابیع المودة ص406.
