جهاد در راه خدا یکی از ارزشمندترین عملها نزد پروردگار است که شرافت مسلمانان و تداوم اسلام به آن بستگی دارد، امّا این حقیقت را هم باید دانست که جهاد دارای اقسام گوناگون است، همهجا نمیشود دست به شمشیر برد که حضرت ابا عبدالله علیه السلام در این مورد اظهار داشت:
حدیث 163
قال الامام الحسین علیه السلام: اَلْجِهادُ عَلی اَرْبَعَةِ أَوْجُهٍ: فَجِهادانِ فَرْضٌ، وَ جِهادٌ سُنَّةٌ لایُقامُ اِلاَّ مَعَ فَرْضٍ، وَ جِهادٌ سُنَّةٌ: فَأَمَّا أحَدُ الْفَرْضَیْنِ فَجِهادُ الرَّجُلِ نَفْسَهُ عَنْ مَعاصِی اللهِ، وَ هُوَ مِنْ أَعْظَمِ الْجِهادِ وَ مُجاهَدَةُ الَّذینَ یَلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّارِ فَرْضٌ. وَ أَمَّا الْجِهادُ الَّذی هُوَ سُنَّةٌ لایُقامُ اِلاَّ مَعَ فَرْضٍ، فَإنَّ مُجاهَدَةَ الْعَدُوِّ فَرْضٌ عَلی جَمیعِ الاُمَّةِ، لَوْ تَرَکُوا الْجِهادَ لَأَتاهُمُ الْعَذابُ، وَ هذا هُوَ مِنْ عَذابِ الاُمَّةِ وَ هُوَ سُنَّةٌ عَلَی الإمامِ، أَنْ یَأْتِیَ الْعَدُوَّ مَعَ الاُْمَّةِ فَیُجاهِدُهُمْ. وَ أَمَّا الْجِهادُ الَّذی هُوَ سُنَّةٌ فَکُلُّ سُنَّةٍ أَقامَهَا الرَّجُلُ وَ جاهَدَ فی إقامَتِها وَ بُلُوغِها وَ اِحْیائِها، فَالعَمَلُ وَالسَّعْیُ فیها مِنْ أفْضَلِ الْاَعْمالِ؛لأنَّها إحْیاءُ سُنَّةٍ، وَ قَدْ قالَ رَسُولُ اللهِ صلی الله علیه وآله: من سنّ سنّةً حسنة فله اجرها و اجر من عمل بها إلی یوم القیامة من غیر أن ینقص من أجورهم شیئاً.(1)
امام حسین علیه السلام فرمود: (جهاد بر چهار قسم می‌باشد، دو قسم آن واجب، و دو قسم دیگر واجب و مستحب است:
1 – جهاد واجب، مبارزه انسان با نفس خویش در ترک گناهان که از بزرگترین نوع جهاد خواهد بود.
2 – و جهاد با کافرانی که بر ضد شما برخواستند.
3 – جهادی که مستحب است و بر پا نمیشود جز با جهاد واجب، آن جهاد با دشمنان است که بر جمیع مسلمانان واجب است، اگر آن را ترک کنند عذاب الهی آنان را فراخواهد گرفت، و این همان عذابی است که دامنگیر امّت اسلام میشود که بر امام مستحب است، و آن زمانی است که دشمن تهاجم کند پس در کنار مردم با دشمن بجنگد.
4 – و آن جهادی که مستحب است، هرگاه مسلمان سنّتی از رسول خدا علیه السلام یا اسلام را بر پادارد و تلاش کند و زحمت بکشد در همگانی شدن و زنده ماندن آن، پس عمل او، و تلاش او از بهترین اعمال است زیرا زنده کردن سنّت اسلامی است).
که پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «هرکس سنّت نیکوئی را پایهریزی کند پاداش آن و پاداش هرکس به آن عمل کند تا روز قیامت به این شخص داده خواهد شد. بدون اینکه از اجرِ کسانیکه آن را انجام میدهند چیزی کاسته شود».
1) جعفریات ص77، تحف العقول ص173، خصال ج1 ص240، بحارالانوار ج100 ص23 حدیث 5.
