توجه دادن به امور سرنوشت‏ساز اجتماعى‏

دومین نکته در فهم احادیث یاد شده، این است که مقصود از آنها، کاستن از اهمّیت حج به مفهوم حقیقى آن نیست؛ زیرا اگر حج اهمّیت نداشته باشد، معیار قرار گرفتن‏

آن براى ارزیابى ارزش‏هاى دیگر، بى‏معناست، همان‏طور که مقصود از احادیثى نیز که پاداش اصلاح میان زن و شوهر یا شکیبایى در برابر مصائب را یکهزار برابر پاداش شهید ارزیابى کرده‏اند، این نیست که مردم را از جهاد در راه خدا، دل‏سرد گرداند، تا به جاى جهاد، به اصلاح امور خانوادگى مردم بپردارند و یا شکیبایى در مصائب را پیشه سازند؛ بلکه هدف، بیان اهمّیت پیشگیرى از متلاشى شدن خانواده‏ها، و همچنین تشویق به مقاومت در برابر سختى‏هاست.

به بیان روشن‏تر، از آن جا که ارزش و اهمّیت حج و شهادت در راه خدا، براى همه مسلمانان، روشن و بدیهى است، پیشوایان اسلام، براى توجّه دادن مسلمانان به ارزشِ شمارى از کارهایى که نقش اساسى در سازندگى جامعه دارند، حج و شهادت را معیار ارزیابى آنها قرار داده‏اند و به کسانى که در کنار انجام دادن وظایف وجوبى خود به انجام دادن این گونه امور اجتماعى بپردازند، بشارت داده‏اند که خداوند، از فضل خود، پاداشى که قابل مقایسه با پاداش انجام دادن وظایف وجوبى نیست، به آنان عنایت مى‏فرماید.

بنا بر این، علّت مضاعف بودن پاداش، در امورى که بدان اشاره گردید، این است که از یک سو، ملاک وجوب در آنها وجود ندارد تا شارع، انجام دادن آنها را واجب نماید و از سوى دیگر، انجام دادن آنها براى سازندگى جامعه مطلوب اسلامى، ضرور است و از این رو، شارع با مضاعف نمودن پاداش، مردم را به انجام دادن آنها، ترغیب و تشویق مى‏نماید.