از نامهای روز عاشوراست، به معنای روز خدا.گر چه همه روزها و مکانها و زمانها از آن خداست، ولی گاهی زمان و مکان خاصی به دلیل اهمیت آن یا عظمت حادثهای که درآن اتفاق افتاده و قدرت نمایی خداوند در آن روز، به خدا انتساب پیدا میکند و «ماه خدا یاروز خدا» میشود.در قرآن نیز از «ایام الله» یاد شده و به گرامیداشت آن توصیه شده است، چرا که در سرنوشت اقوام و ملل، تاثیر عمده داشته است (ذکرهم بایام الله: ابراهیم، آیه 5).(1) در روز عاشورا، حوادث مهمی اتفاق افتاده که مهمترین آن حماسه کربلا و شهادتامام حسین «ع» است.طبق روایات فراوان، بخصوص در کتب اهل سنت، عاشورا روز مهمی بوده که پیشینیان آن روز را، روزه میگرفتند و پیامبر «ص» هم روزه میگرفت، ولی پس از شهادت حسین بن علی «ع» در این روز، بنی امیه بخاطر کینهای که با عترت پیامبرداشتند، آن روز را روز فرخنده و مبارک و عید قرار دادند و به شادمانی پرداختند (اللهم ان هذا یوم
تبرکت به بنو امیة… و هذا یوم فرحت به آل زیاد و آل مروان بقتلهم الحسین)(2) ازاین رو پس از آن حادثه، امامان شیعه آن را روز شومی دانسته و از روزه گرفتن در آن نهی کردند.
در روایات عامه نقل شده که از رسول خدا «ص» درباره عاشورا و روزه آن پرسیدند، فرمود: «ان یوم عاشورا یوم من ایام الله تعالی، فمن شاء صامه و من شاء ترکه»(3) عاشورایکی از ایام الله است، هر که خواست روزه بگیرد و هر که خواست، نگیرد.از امامصادق «ع» روایت است که آل امیه و شامیانی که در کشتن حسین «ع» آنان را یاری کرده بودند، نذر کرده بودند که اگر حسین «ع» کشته شود و سپاه کوفه سالم از جبهه کربلا برگردند و خلافت در دودمان آل ابی سفیان مستقر گردد، آن روز را روز عید و جشنبگیرند و به شکرانه اش، آن روز، روزه بگیرند.از این رو روزه گرفتن عاشورا تا امروز در میان آل ابی سفیان رسم شده است و مردم از آنان تبعیت میکنند و روزه میگیرند و در این روز، به خانواده و بستگان خویش، شادی میرسانند.(4)
به هر حال، در تاریخ اسلام، واقعه خونین عاشورا عظیم ترین جلوه فداکاری خالصانه در راه دین و فدا شدن گرامیترین انسان آن روزگار در راه حق و عدالت و احیای اسلام بود و تاثیرات مهمی در بیداری ملتها در طول تاریخ و الهام گرفتن افراد و امتها در راه مبارزه باستم داشته است و اگر در اسلام، چند روز بسیار مهم و به یاد ماندنی و ستودنی داشته باشیم، یکی هم عاشوراست، که راز و رمز کرامت بخشیدن انسان بر فرشتگان از سوی خدا را نشان میدهد و برای امت محمد «ص» همین بس که اسوههایی چون سید الشهدا «ع» و شهدای کربلا دارد که جهان را در مکتب شرافت و آزادی خود، تربیت میکند.در حدیثی قدسی آمده است که حضرت موسی به خداوند عرض کرد: پروردگارا، چرا و به چه خاطر امت محمد «ص» را بر سایر امتها فضیلت بخشیدی؟ فرمود: به خاطر ده خصلت و ویژگی آنان را برتری دادم. موسی «ع» پرسید: آن ده خصلت چیست که امتمحمدی به آن عمل
میکنند، تا من هم بنی اسرائیل را فرمان دهم تا به آنها عمل کنند؟ خدای متعالی فرمود: «الصلاة و الزکاة و الصوم و الحج و الجهاد و الجمعة و الجماعة و القرآن و العلم و العاشوراء…»(5) آنها عبارت است از: نماز، زکات، روزه، حج، جهاد، نماز جمعه، نماز جماعت، قرآن، دانش، و عاشورا! شگفتا که عاشورا در کنار نماز و حج و جهاد و قرآن و… از خصلتهای امتیاز بخش امت اسلام بر امتهای دیگر است.و این راز عظمت عاشورا و یوم الله بودن آن است. در ادامه حدیث فوق، حضرت موسی از مفهوم «عاشورا» میپرسد، خداوند در پاسخ به روز گریه و تباکی بودن عاشورا در سوگ فرزند پیغمبر و فضیلت گریستن و اطعام و خرج در راه زاده زهرا و ماتم آن شهید بزرگوار اشاره میفرماید و بر چشمهای گریان در روز عاشورا و قطرات اشک، پاداش بهشت را وعده میدهد.
امام خمینی «قدس سره» نیز روزهایی همچون 22 بهمن، 15 خرداد، 17 شهریور را «یوم الله» میداند و به تکریم و احیای آنها دستور میدهد و تعبیر «عاشورا و 17 شهریور و دیگر ایام الله…»(6) نشان میدهد که عاشورا را نیز از ایام الله میداند و در جایی هم 15 خرداد را با عاشورا مقایسه میکند و هر دو را «روز الهی» میداند که همان یوم اللهاست: «بزرگداشت روز حماسه آفرین 15 خرداد، بزرگداشت ارزشهای انسانی در طول تاریخ است، همان سان که بزرگداشت روز سرنوشت ساز عاشورا، بزرگداشت اسلام و قرآن کریم است.ملت شریف ما، بلکه ملتهای مظلوم، از هر چه غفلت کنند، از این دو روز الهی نباید غفلت کنند.عاشورا با «نه» خود، یزیدیان را در طول تاریخ نفی کرد و به گورستان فرستاد، 15 خرداد پهلویان و پهلوی صفتان و ابر قدرتها را مدفون کرد…» و در پایان این پیام، میفرماید: «درود بر عاشورا، درود بر 15 خرداد و 22 بهمن، درود برایام الله»(7)
1) درباره مفهوم و جایگاه ایام الله، ر.ک: «روایت انقلاب»، جواد محدثی، ج 1، ص 11، مقاله «نگاهی تازه به مفهوم ایام الله» و«صحیفه نور»، ج 9، ص 59.
2) مفاتیح الجنان، ص 451 (زیارت عاشورا).
3) کنز العمال، علاء الدین علی الهندی، ج 8، ص 658، المعجم المفهرس لالفاظ الحدیث النبوی، ج 4، ص 224 واژه «عشر».
4) بحار الانوار، ج 45، ص 95 حدیث 41.
5) مجمع البحرین، طریحی، واژه «عشر»، مستدرک سفینة البحار، نمازی شاهرودی، ج 7، ص 234.
6) صحیفه نور، ج 16، ص 181.
7) همان ج 14، ص 264.
