کمیت در لغت، به معنای اسب نیک سرخفش و دم سیاه است، اسب سرخ رنگ که به سیاهی بزند و یال و دم او سیاه باشد (لغتنامه دهخدا) و این که میگویند: کمیتش لنگ است، کنایه از عجز و ناتوانی است.
از شاعران برجسته شیعه که سرودههایش درباره اهل بیت و مرثیه امام حسین علیهالسلام معروف است.کنیه او «ابو المستهل» و اهل کوفه بود.هواداری شدید از بنیهاشم میکرد و با سرودههایش آنان را میستود.مشهورترین شعرش «هاشمیات» است. «در وی خصالی بود که هیچ شاعر نداشت: خطیب بنیاسد، فقیه شیعه، سوارکاری دلیر، بخشندهو تیرانداز بود و در میان قومش کسی مهارت او را در تیراندازی نداشت.(1) ولادتش در سال60 و وفاتش در سال 126 هجری بود.این شاعر برجسته، زبان شعری خویش را در راه دفاع از مکتب و ولایت و بیان فضایل عترت و مظالم دشمنان خاندان پیامبر به کار گرفت.
مورد علاقه و محبت شدید و دعای خاص ائمه بود و از بزرگترین مرثیه سرایان عاشورا به شمار میرفت.قصیده میمیه «من لقلب متیم مستهام…» او معروف است.وی در سال شهادت امام حسین «ع» به دنیا آمد و به برکت دعای امام سجاد «ع» پایان عمرش ختم به شهادت شد.او که مدتی متواری بود، در ایام خلافت مروان به شهادت رسید و در همان کوفه در مقبره بنیاسد دفن شد.(2)
امام باقر «ع» در حق او دعا فرمود که: «لا زلت مؤیدا بروح القدس ما ذببت عنا اهلالبیت» یعنی همواره تا زمانی که از ما خاندان دفاع میکنی، مؤید به روح القدس باشی. ازجمله ابیات قصیده هاشمیات اوست درباره شهید کربلا:
قتیل بجنب الطف من آل هاشم
فیا لک لحما لیس عنه مذبب
و منعفر الخدین من آل هاشم
الا حبذا ذاک الجبین المترب(3)
همچنین روایت است که در ایام تشریق، خدمت امام صادق «ع» رسید و اجازه خواست که درباره آن خاندان شعری بخواند.حضرت اهل بیت را جمع کرد تا آنان هم بشنوند.کمیت اشعار خود را خواند و حاضران گریستند.امام صادق دست به دعا بلند کرد و گفت: «اللهم اغفر للکمیت ما قدم و ما اخر و ما اسر و ما اعلن و اعطه حتی یرضی».(4) خدایا، گذشته و آینده کمیت را ببخشای و از نهان و آشکار او درگذر و به او آنقدر عطا کن تا راضی گردد.
1) لغتنامه، دهخدا.
2) الغدیر، ج 2، ص 195، سفینة البحار، ج 2، ص 496.درباره وی، از جمله ر.ک: «کمیت بن زیاد، شاعر العقیده».
3) ادب الطف، ج 1، ص 187.
4) منتهی الآمال، ج 1، ص 213 (چاپ 1331 شمسی).
