علم و بیرقی که به رنگهای مختلف، بویژه رنگ سیاه، نشان گروه و هیئت خاصی است.پرچم در گذشته اغلب در میدانهای جنگ و لشکرها و گروههای نظامی کاربرد داشته است، سپس هر جمعیتی به عنوان نشان خاص خود، علمی مخصوص میافراشتند.
در عزاداری ابا عبدالله «ع» نقش پرچم سیاه، مهم است.در ایام عزا و عاشورا، بر سر در خانهها، مغازهها و در معابر میزنند تا نشانه ایام سوگواری باشد و تاثیر عاطفی خاصی دارد. «… با نیم متر چوب و نیم متر پارچه سیاه، میتوان موجی از احساسات بیدریغ درباره بزرگسالار شهیدان مشاهده کرد که در هیچ جا نمونهای از آن دیده نمیشود، درحالی که برای تشکیل اجتماع حتی کوچکی باید متحمل زحمات زیادی گردید».(1) شکلهای خاص علمات و کتل در دستههای عزاداری، تحول یافته همان پرچم است که سنتهای خاصی را همراه دارد.
1) اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، ج 2، ص 40.
