شعار عاشورایی حسین بن علی «ع» و شعار همه آزادگانی که زیر بار ظلم نمیروند و سلطه جباران را نمیپذیرند.به معنای «ذلت از ما دور است» و جملهای است که امام حسین «ع» در یکی از خطبههایش روز عاشورا بیان فرمود، خطبهای با آغاز «تبا لکم ایتها الجماعة…» که چون همان روز نیز اصرار داشتند آن حضرت را به تسلیم و بیعت وادارند، حضرت نپذیرفت و حیات ذلتبار در سایه حکومتیزید و ابن زیاد را با کرامت دودمان پیامبر و شرافت زندگی مؤمنانه منافی دانست و سر دو راهی مرگ شرافتمندانه یا زندگی ذلیلانه، «شرافت شهادت» را برگزید: «الا و ان الدعی بن الدعی قد ترکنی (رکزنی) بینالسلة و الذلة، و هیهات له ذلک منی، هیهات منا الذلة، ابی الله ذلک لنا و رسوله و المؤمنون و حجور طهرت و جدود طابت و انوف حمیة و نفوس ابیة ان یؤثر طاعة اللئام علی مصارع الکرام»(1)
این نوع نگرش به زندگی، تعلیم مکتب است که انسان باید سر دو راهی شهادت یاذلت، عزت شهادت را برگزیند و زندگی زیر ستم را مرگ بداند.حضرت علی «ع» در جنگ صفین، وقتی دید که سپاه معاویه بر شریعه فرات دستیافتند و یاران او در مضیقه آب قرار گرفتند و چه بسا ذلیلانه تسلیم شوند، در خطبهای آنان را تشویق کرد که شمشیرها را
با خون دشمن سیراب سازند تا خود سیراب شوند، مرگ، در زندگی ذلیلانه است و زندگی در مرگ قاهر و پیروز «فالموت فی حیاتکم مقهورین و الحیاة فی موتکم قاهرین».(2) این فرهنگ، در خط حماسه علوی و حسینی متبلور است و سرمایه زندگی باکرامت به شمار میرود.امام خمینی «ره» نیز در برابر تهدیدهای استکبار جهانی، در پیام خویش فرمود: «هیهات که امت محمد «ص» و سیراب شدگان کوثر عاشورا و منتظران وراثت صالحان، به مرگ ذلت بار تن در دهند و هیهات که خمینی در برابر تجاوز دیو سیرتان و مشرکان و کافران به حریم قرآن کریم و عترت رسول خدا و امت محمد «ص» و پیروان ابراهیم حنیف، ساکت و آرام بماند و یا نظارهگر صحنههای ذلت و حقارت مسلمانان باشد.»(3)
از آستان همت ما ذلت است دور
و اندر کنام غیرت ما نیستش ورود
بر ما گمان بردگی زور بردهاند
ای مرگ، همتی که نخواهیم این قیود
اکنون که دیده هیچ نبیند به غیر ظلم
باید ز جان گذشت، کزین زندگی چه سود؟(4)
سید الشهدا «ع» در پاسخ برخی از افراد سپاه کوفه که از او میخواستند گردن به حکومت و فرمان یزید بنهد تا سالم بماند، فرمود: «لا و الله!لا اعطیکم بیدی اعطاء الذلیل و لا اقر اقرار العبید (لا افر فرار العبید)».(5) اینگونه تسلیم شدن را ذلتی برده وار میداند و نمیپذیرد. ابونصر بن نباته، درباره این دیدگاه حسین «ع» سروده است: «و الحسین الذی رای الموت فیالعز حیاة و العیش فی الذل قتلا»(6) حسین «ع» کسی است که مرگ همراه عزت را «زندگی» دید و زندگی در ذلت و خواری را «مرگ».
1) نفس المهموم، ص 131، مقتل خوارزمی، ج 2، ص 7، بحار الانوار، ج 45، ص 83، (با تفاوتهایی اندک در تعابیر).
2) نهج البلاغه، صبحی صالح، خطبه 51.
3) صحیفه نور، ج 20، ص 113.
4) حسین پیشوای انسانها، محمود اکبرزاده، ص 27.
5) مقتل الحسین، مقرم، ص 280، تاریخ طبری، ج 4، ص 323.
6) شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 3، ص 245.در این کتاب، اشعار، سخنان و حکایات تاریخی فراوانی دربارهروحیه عزت و بزرگواری و جوانمردی، بویژه در میدانهای جنگ نقل شده است (ص 245 تا 331).
