نی، نیزه

نی، گیاهی آبی و دارای ساقه میان کاواک و راست.ساقه آن میان تهی و به ضخامت ‏انگشتی یا بیش از آن است و رنگ آن غالبا زرد است… و هر لوله مانندی که میان تهی‏ باشد، مزمار، نای. نیزه سلاحی معروف که چوبی باریک است و استوانه‏ای شکل، مانند نی‏که در سر آن پیکانی نصب کرده‏اند، به عربی رمح گویند.به معنای پرچم و رایت هم آمده‏است.(1) در عاشورا، هم به عنوان سلاح جنگ به کار گرفته می‏شد، هم سر شهدا را بر نوک‏نیزه‏ها کردند و به دربار بردند و در شهرها گرداندند.به قول محتشم:

روزی که شد به نیزه سر آن بزرگوار

خورشید سر برهنه برآمد زکوهسار

در کاربرد ادبی، نی به جای نیزه هم به کار می‏رود.به گفته جودی:

ای رفته سرت بر نی، وی مانده تنت تنها

ماندی تو و بنهادیم ما سر به بیابانها

نیز نوعی قرینه سازی ادبی میان نی و نینوا به کار می‏رود.به گفته یکی از شعرای معاصر:

سر نی در نینوا می‏ماند اگر زینب نبود

کربلا در کربلا می‏ماند اگر زینب نبود(2)

1) لغت‏نامه، دهخدا.

2) قادر طهماسبی (فرید).