بى تردید، زیارت امام حسین علیه السلام، نماد و نشانه بالندگى مکتب اهل بیت علیهم السلام است. نهادینه کردن این فرهنگ، بویژه در فضاى سیاسى بسته آن روز، مشکلات خاصّ خود را داشت و از باب «ثَوابُ العَمَلِ عَلى قَدرِ المَشَقَّةِ فیهِ؛(1) پاداش عمل، به اندازه دشوارى آن است» و «أفضَلُ الأَعمالِ أحَمزُها؛(2) برترینِ اعمال، سختترین آنهاست»، کسانى که در
نهادینه کردن این فرهنگ، نقش بیشترى ایفا کردهاند، قطعا از پاداش بیشترى برخوردارند.
بنا بر این، مىتوان گفت: شرایط سیاسى و اجتماعى، در مضاعف شدن ثواب زیارت، نقش دارد، چنان که زیارت امام رضا علیه‌السلام با توجّه به فاصله بسیار خراسان از مدینه و عراق، در دوران امامت امام جواد علیه‌السلام با تأکید بیشترى همراه گردیده است؛ زیرا زیارت امام حسین علیه‌السلام در آن ایّام، به یک فرهنگ تبدیل شده بود؛ امّا فرهنگسازى براى زیارت امام رضا علیه السلام، نیاز به حرکت جدیدى داشت. این چنین است که در شرایط دیگر، شاید نتوانیم بگوییم که زیارت امام رضا علیه السلام، با فضیلتتر از زیارت جدّش امام حسین علیه‌السلام است.
1) عیون الحکم والمواعظ، ص 218. نیز، ر. ک: میزان الحکمة: ج 2، ص 145 (ذیل «پاداش»).
2) بحار الأنوار: ج 70 ص 191؛ النهایة: ج 1 ص 440، شرح نهج البلاغة، ابن ابى الحدید: ج 19 ص 83.؟ نیز ر. ک: میزان الحکمة: ج 8 ص 157 (ذیل «عمل»).
