همیشه یکی از سندهای قابل اعتماد و رسمی «نامه» بوده است.مکاتبات اداری، رسمی و سیاسی و عزل و نصبها و فرمانها و درخواستها به صورت نامه (و اصطلاحاکتاب) در نهضت کربلا و قبل و بعد از عاشورا هم به چشم میخورد.(1) چه نامههایی که سید الشهدا «ع» به معاویه نوشت و نسبت به کشتن حجر بن عدی و یارانش اعتراض کرد، وچه آنچه به علما نگاشت و چه آنچه در جریان نهضت عاشورا، به بستگان خود و کوفیان، بصریان، یاران و نمایندگان خویش نوشت، حتی آنچه که به صورت وصیتنامه کتبی آنحضرت به محمد حنفیه ثبت است (لم اخرج اشرا…) از این دست است.نامههایی را هم بزرگان شیعه و هواداران آن امام، از بصره و بویژه کوفه به آن حضرت نوشتند و او را به آمدن به آن پایگاه شیعی دعوت کردند و قول هر گونه مساعدت و یاری دادند.سید الشهدا نیز در پی آن دعوتنامهها، نماینده خویش، مسلم بن عقیل را به کوفه فرستاد، باز همراه وینامهای به شیعیان نوشت.(2)
نامههایی که در مدت اقامت امام حسین «ع» در مکه، از کوفه برای آن حضرت فرستادند و دعوت به کوفه کردند، بسیار بود.تا حدود 12 هزار نامه و بیشتر هم گفتهاند. نامهها برخی بصورت فردی بود، برخی بصورت گروهی و با امضاهای بیشمار.نامههای سید الشهدا «ع» به آنان نیز اغلب، پاسخ به آن دعوتها یا فراخوانی به یاری و مبارزه بود و محتوای دعوت
عاشورایی امام را در برداشت.علت آنکه نامههای دعوت، اغلب از کوفه بود، آن بود که کوفیان دل خوشی از معاویه نداشتند و هوادار اهل بیت بودند.پس از مرگ او، تصمیم به خلع یزید از خلافت و مبارزه با او گرفتند.نامههایشان هم در پی همین هدف و با مضمونی انتقادآمیز از حکومت امویان و اعلام هواداری نسبت به سید الشهدا «ع» و دعوت به آمدن و قبول رهبری و قول نصرت و یاری و چشم به راه مقدماو بودن بود.نامههایی هم میان امام و برخی از شیعیان در بصره رد و بدل شد.آخریننامهای که از کوفیان به دست امام رسید، این متن را داشت: «عجل للقدوم یا بن رسول الله، فان لک بالکوفة ماة الف سیف فلا تتاخر»(3) ای پسر پیامبر!هر چه زودتر بیا!در کوفهصد هزار شمشیر در اختیار توست، دیر مکن!در مسیر راه کوفه، وقتی سپاه حر، راه را برامام گرفت، حضرت به انبوه نامههای دعوت استناد کرد و حر از آنها اظهار بی اطلاعیمیکرد.روز عاشورا هم امام در یکی از خطبههای اتمام حجت خویش، کسانی همچون شبث بن ربعی، حجار بن ابجر، قیس بن اشعث، یزید بن حارث و… را مخاطب قرار دارد که… مگر به من ننوشتید که میوهها رسیده و همه جا سرسبز است و آماده، زود بشتاب و به سوی سپاهی سازمان یافته بیا؟… (4)
1) مجموعه نامههای ائمه «ع» در کتاب دو جلدی «معادن الحکمة» از محمد بن فیض کاشانی گرد آمده است.نامههای سید الشهدا را نیز از جمله در «موسوعة کلمات الامام الحسین» و «بلاغة الحسین» ملاحظه کنید.
2) سفینة البحار، ج 2، ص 467.
3) حیاة الامام الحسین، ج 2، ص 335.
4) کامل، ابن اثیر، ج 2، ص 562، اعیان الشیعه، ج 1، ص 602.
