از قیام کنندگان پس از حادثه کربلا برای انتقام خون شهدا و امام حسین علیه السلام. مختار بن ابی عبیده ثقفی، معروف به کیسان، در اصل از مردم طائف بود و مادرش دومة بنت وهب نام داشت.در سال هجرت به دنیا آمده.پدر او در زمان عمر به مدینه رفت، مختار نیز همراه پدرش به مدینه منتقل گشت.مردی بود خردمند، حاضر جواب، شجاع، بخشنده، تیز هوش، کارشناس فنون رزم و غلبه بر دشمن.در دوران علی «ع» به بنی هاشم پیوسته بود و با حضرت علی در عراق به سر میبرد، پس از شهادت آن حضرت، ساکن بصره شد.
در میان قوم خود، شریف بود.روایاتی در مدح او وارد شده است.مختار از مروجین و ناشرین فضایل آل محمد بود و پیوندش با اهل بیت، او را از ادبی سرشار و اخلاقی فاضل برخوردار ساخته بود.در نهان و آشکار هواداری از دودمان پیامبر میکرد.(1) میثم تمار در زندان ابن زیاد، به مختار گفته بود که تو آزاد شده و به خونخواهی حسین «ع» خروج خواهی کرد و ابن زیاد را خواهی کشت.(2)
وی در دورانی که مسلم بن عقیل در کوفه بود، او را به خانه خویش برد و با او به نفع امام حسین «ع» بیعت کرد.ابن زیاد، پس از کشتن مسلم، او را تازیانه زد و زندانی کرد و در ایامی که حادثه کربلا اتفاق افتاد، او و میثم تمار در زندان بودند.مختار، پس از مرگ یزیددر سال 64، به خونخواهی سید الشهدا «ع» قیام کرد و قاتلان امام حسین «ع» را کشت، سپس خود در جنگی با سپاهیان عبدالله بن زبیر در مکه کشته شد.از امام باقر «ع» روایت است که: «لا تسبوا المختار، فانه قد قتل قتلتنا و طلب بثارنا…».(3) قبر مختار، در رواق راهرو مرقد حضرت مسلم «ع» در کوفه قرار دارد.(4)
1) سفینة البحار، ج 1، ص 435، مقتل الحسین، مقرم، ص 167.
2) همان، ص 434.
3) بحار الانوار، ج 45، ص 343.
4) سوگنامه آل محمد، ص 544.
