احادیثى را که در باره استشفا به تربت سیّد الشهدا علیه‌السلام وارد شدهاند، مىتوان به چهار دسته تقسیم کرد:
دسته اوّل، احادیثى که حریم قبر مطهّر امام علیه‌السلام را مشخّص کردهاند. برخى از این احادیث، حریم قبر ایشان را بیست گز در بیست گز، برخى 25 گز در 25 گز،(1) برخى یک فرسخ در یک فرسخ،(2) و برخى پنج فرسخ در پنج فرسخ، ذکر کردهاند.
دسته دوم، احادیثى که قلمرو تربت آن امام را براى استشفا، مشخّص کردهاند و با اختلاف، این قلمرو را هفتاد گز، هفتاد باع، ده میل(1)، چهار میل،(3) یک میل(4) و یا غیر از اینها ذکر کردهاند.(5)
دسته سوم، حدیثى که مىگوید: بالاى سر امام حسین علیه السلام، تربت سرخرنگى قرار دارد که درمان هر بیمارىاى بجز مرگ است.(6)
دسته چهارم، احادیثى که به طور مطلق (کلّى و بدون قید)، دلالت بر استشفا به تربت قبر سیّد الشهدا علیه‌السلام دارند و از هیچ قید و محدودهاى نام نبردهاند.
در جمعبندى این احادیث، مىتوان گفت: در میان احادیث دسته اوّل، سند دو روایت، معتبر است (یکى حدیث دلالت کننده بر بیست گز در بیست گز و دیگرى حدیث دلالت کننده بر 25 گز در 25 گز)؛ ولى در هیچ یک از این دو، به استشفا از تربت این محدوده، اشارهاى نشده است.
سند هیچ یک از احادیث دسته دوم نیز معتبر نیست. همچنین، سند حدیثى که دلالت بر استشفا به تربت بالاى سر امام علیه‌السلام دارد، ضعیف است.
بنا بر این، تنها احادیثى از اعتبار لازم برخوردارند که به طور مطلق، دلالت بر
استشفا به تربت قبر آن امام دارند، و همان طور که فقهاى بزرگوار فرمودهاند، در معناى این احادیث، به قدر متیقّن از مصادیق عرفى قبر، بسنده مىشود. بعید نیست همان طور که در حدیثى معتبر آمده، تا فاصله 25 گز از هر سو، عرفا قدر متیقّن محسوب شود. در این صورت، براى استشفا به تربتِ خارج از این محدوده، لازم است که تربت، در آب، حل شود و با آب تربت، استشفا گردد.
1) ر. ک: ص 399 (فصل یکم/ روایتهاى قلمرو تربت و حریم قبر امام علیه السلام).
2) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 71 ح 133، المزار، مفید: ص 140 ح 2 و ر. ک: دانشنامه امام حسین علیه السلام: ج 12 ص 399 (فصل یکم/ روایتهاى قلمرو تربت و حریم قبر امام علیه السلام).
3) کامل الزیارات: ص 470 ح 717.
4) ر. ک: ص 411 (فصل دوّم/ بزرگترین دارو).
5) برخى از فقها، بهاحادیثدیگرى نیز اشاره کردهاند که بر چهار فرسخ و یا هشت فرسخ دلالت دارند (ر. ک: ریاض المسائل: ج 2 ص 290، شرح اللمعة: ج 7 ص 326، المهذَّب البارع: ج 4 ص 220)؛ ولى همان طور که در مستند الشیعةى نراقى (ج 15 ص 165) آمده است، چنین احادیثى یافت نشدهاند و به بررسى بیشترى نیاز است تا بتوان در باره این دو گروه احادیث، داورى کرد.
6) ر. ک: ص 411 (فصل دوم/ بزرگترین دارو).
