شمس الشعرا، محتشم کاشانی، شاعر اوایل عهد صفوی که بیشتر به سرودن مدایح و مراثی اهل بیت پیامبر میپرداخت، وی در سال 996 هجری بدرود حیات گفت.(1) از آثار برجسته و معروف وی، ترکیب بند پر سوز و محتوای اوست که در ایام عزاداری سید الشهدا «ع»، مساجد، تکایا و مجالس سوگواری را با کتیبههایی که این اشعار، بر روی
آنها نقش بسته است، سیاهپوش میکنند.شهرت محتشم، بیشتر به خاطر همین ترکیب بند او درباره حادثه عاشوراست که در دوازده بند، سروده شده و بارها به صورتهای مختلف چاپ شده است.دیگران هم به تبعیت از او، به سرودن ترکیب بندهایی درباره حماسه کربلا پرداختهاند. بند اول از ترکیب بند محتشم چنین است:
باز این چه شورش است که در خلق عالم است
باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است
باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین
بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است
این صبح تیره باز دمید از کجا کزو
کار جهان و خلق جهان جمله درهم است
گویا طلوع میکند از مغرب، آفتاب
کاشوب در تمامی ذرات عالم است
گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست
این رستخیز عام که نامش محرم است
در بارگاه قدس که جای ملال نیست
سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است
جن و ملک بر آدمیان نوحه میکنند
گویا عزای اشرف اولاد آدم است
خورشید آسمان و زمین، نور مشرقین
پرورده کنار رسول خدا حسین(2)
1) معارف و معاریف، ج 4، ص 1990.
2) گلواژه، ج 2، ص 131، منتخب التواریخ، ص 333.
