از مراسمی است که در بعضی شهرستانها و بلاد شیعی و توسط برخی از عزاداران امامحسین «ع» اجرا میشود و در تاسی به مجروح و شهید شدن سید الشهدا «ع» و شهیدانکربلا و بعنوان اظهار آمادگی برای خون دادن و سر باختن در راه امام حسین «ع» انجام میدهند.صبح زود عاشورا، با پوشیدن لباس سفید و بلندی همچون کفن، بصورت دسته جمعی قمه بر سر میزنند و خون از سر بر صورت و لباس سفید جاری میشود. بعضی هم برای قمه زنی نذر میکنند، برخی هم چنین نذری را درباره کودکان خردسال انجام میدهند و بر سر آنان تیغ میزنند، در حدی که از محل آن خون جاری گردد.
قمه زنی نیز، مثل زنجیر زنی و شبیه خوانی و… از دیر باز مورد اختلاف نظر علما و پیروان و مقلدین آنان بوده و به استفتا و افتاء مبنی بر جواز یا عدم جواز آن میپرداختهاند. این مراسم، از نظر شرعی پایه و مبنای دینی ندارد و صرفا روی علاقه شیعیان به ابا عبدالله الحسین «ع» انجام میگیرد.فقها نیز آن را در صورتی که ضرری نداشته باشد، مجاز میدانند. برخی از فقها نیز به خاطر تاثیر نامطلوب آن بر افکار دیگران و موجب وهن مذهب بودن، آن را ممنوع دانستهاند.البته شرایط زمانی در این مساله بیتاثیر نیست.امام خمینی «ره» در پاسخ به استفتایی که در سالهای اول پیروزی انقلاب اسلامی در این زمینه از ایشان شده بود، فرمودند: «در وضع موجود، قمه نزنند…» آیة الله خامنهای نیز در دیدار با روحانیون، در آستانه ایام عاشورا (سال 1373 شمسی) در ضمن بیانات مبسوطی درخرافه زدایی از عزاداری سید الشهدا «ع» فرمودند: «قمه زدن هم از آن کارهای خلاف است… این یک کار غلطی است که عدهای قمهها را بگیرند و بر سر خود بزنند و خون بریزند… کجای این کار، حرکت عزاداری است؟ این جعلی است.اینها چیزهایی است کهاز
دین نیست…».آن را بدعت، خلاف و خرافه دانستند.و در پاسخ به نامه امام جمعه اردبیل، نوشتند: امروز این ضرر بسیار بزرگ و شکننده است و لذا قمه زدن علنی و همراه با تظاهر، حرام و ممنوع.(1) علمای دیگر نیز در تایید موضع و سخن رهبر انقلاب، آن را موجب وهن مذهب و نامشروع دانستند.(2)
البته این احساس مذهبی و عواطف دینی که سبب میشود به عشق حسین «ع» چنین کارهایی کنند، باید در مسیر صحیح هدایت شود و مورد بهرهبرداری قرار گیرد تا شور و انگیزه جهاد و شهادت بیافریند.بعلاوه، آنان که به خاطر حسین «ع» حاضرند خون بدهند، چه بهتر که خون خویش را به درمانگاهها و مراکز انتقال خون اهدا کنند یا با تاسیس بانک خون، از فداکاران و ایثارگران داوطلب، در روز عاشورا خون گرفته شود و نگهداری گردد، تا از این طریق، جان انسانهای بسیاری که نیازمند خونند، نجات یابد.گر چه اینکار، شاید مثل قمه زنی، تامین کننده احساس عاطفی فرد نباشد، ولی قطعا رضایت خداوند و پسند سید الشهدا «ع» را بیشتر در پی دارد.کاش روزی صدقه دادن خون نیز، مثل صدقه و کمک مالی و لباس و غذا و… مرسوم گردد و با قصد قربت انجام گیرد.
کی گفت حسین، بر سر خویش بزن؟
با تیغ، به فرق خویشتن نیش بزن
تیغی که زنی بر سر خود، ای غافل
بر فرق ستمگران بد کیش بزن
1) در تاریخ 7 محرم 1415، 22 خرداد 1373.
2) مجموعه سخنان ایشان و استفتاها و جوابها در جزوهای به نام «پیرامون عزاداری عاشورا» در 71 صفحه در محرم 1415 از سوی دفتر تبلیغات اسلامی چاپ شد.
