فرزند بزرگ سید الشهدا و شبیه پیامبر که روز عاشورا فدای دین شد.مادر علی اکبر، لیلا دختر ابی مره بود.در کربلا حدود 25 سال داشت.سن او را 18 سال و 20 سال همگفتهاند.او اولین شهید عاشورا از بنی هاشم بود.(1) علی اکبر شباهت بسیاری به پیامبر داشت، هم در خلقت، هم در اخلاق و هم در گفتار.به همین جهت روز عاشورا وقتی اذن میدان طلبید و عازم جبهه پیکار شد، امام حسین «ع» چهره به آسمان گرفت و گفت: «اللهم اشهد علی هؤلاء القوم فقد برز الیهم غلام اشبه الناس برسولک محمد خلقا و خلقا و منطقا و کنا اذا اشتقنا الی رؤیة نبیک نظرنا الیه…»(2)
شجاعت و دلاوری علی اکبر و رزم آوری و بصیرت دینی و سیاسی او، در سفر کربلا بویژه در روز عاشورا تجلی کرد.سخنان، فداکاریها و رجزهایش دلیل آن است.وقتی امامحسین از منزلگاه «قصر بنی مقاتل» گذشت، روی اسب چشمان او را خوابی ربود و پس از بیداری «انا لله و انا الیه راجعون» گفت و سه بار این جمله و حمد الهی را تکرار کرد.علی اکبر وقتی سبب این حمد و استرجاع را پرسید، حضرت فرمود: در خواب دیدم سواری میگوید این کاروان به سوی مرگ میرود.پرسید: مگر ما بر حق نیستیم؟ فرمود: چرا. گفت: «فاننا اذا لا نبالی ان نموت محقین» پس باکی از مرگ در راه حق نداریم!(3) روز عاشورا نیز پس از شهادت یاران امام، اولین کسی که اجازه میدان طلبید تا جان را فدای دین کند او بود.گر چه به میدان رفتن او بر اهل بیت و بر امام بسیار سخت بود، ولی از ایثار و روحیه جانبازی او جز این انتظار نبود.وقتی به میدان میرفت، امام حسین «ع» در سخنانی سوزناک به آستان الهی، آن قوم ناجوانمرد را که دعوت کردند ولی تیغ به رویشان کشیدند، نفرین کرد.
علی اکبر چندین بار به میدان رفت و رزمهای شجاعانهای با انبوه سپاه دشمن نمود. هنگام جنگ، این رجز را میخواند که نشان دهنده روح بلند و درک عمیق اوست:
انا علی بن الحسین بن علی
نحن و رب البیت اولی بالنبی
تالله لا یحکم فینا ابن الدعی
اضرب بالسیف احامی عن ابی
ضرب غلام هاشمی عربی(4)
پیکار سخت، او را تشنهتر ساخت.به خیمه آمد.بی آنکه آبی بتواند بنوشد، با همان تشنگی و جراحت دوباره به میدان رفت و جنگید تا به شهادت رسید.قاتل او مرة بن منقذ عبدی بود. پیکر علی اکبر با شمشیرهای دشمن قطعه قطعه شد.وقتی امام بر بالین او رسید که جان باخته بود.صورت بر چهره خونین علی اکبر نهاد و دشمن را باز هم نفرین کرد: «قتل الله قوما قتلوک…» و تکرار میکرد که: «علی الدنیا بعدک العفا».و جوانان هاشمی را طلبید تا پیکر او را به خیمه گاه حمل کنند.(5) علی اکبر، نزدیکترین شهیدی است که با حسین «ع» دفن شده است.مدفن او پایین پای ابا عبدالله الحسین «ع» قرار دارد و به این خاطر ضریح امام، شش گوشه دارد.(6)
الگوی شجاعت و ادب، اکبر
در دانه ی فاطمی نسب، اکبر
فرزند یقین ز نسل ایمان بود
پرورده ی دامن کریمان بود
آن یوسف حسن، ماه کنعانی
در خلق و خصال، احمد ثانی
آن شاهد بزم، سرو قامت بود
دریا دل و کوه استقامت بود
آن دم که لباس رزم میپوشید
از کوثر عشق، جرعه مینوشید
از فرط عطش فتاده بود از تاب
گردید ز دست جد خود سیراب
در راه خدا ذبیح دین گردید
بر حلقه ی عاشقان نگین گردید
داغش کمر حسین را بشکست
با خون سرش حنای خونین بست
دیباچه ی داستان حق، اکبر
قربانی آستان حق، اکبر(7)
1) حیاة الامام الحسین، ج 3، ص 245 و مقاتل الطالبیین.
2) بحار الانوار، ج 45، ص 43.
3) اعیان الشیعه، ج 8، ص 206.
4) همان، ص 207.
5) حیاة الامام الحسین، ج 3، ص 248.
6) از جمله برای شرح حال او ر.ک: «علی الاکبر» از عبد الرزاق الموسوی، چاپ 1368 قمری، نجف، 146 صفحه.
7) از نویسنده.
