شیوهای که نسبت به زنده نگهداشتن یاد حادثه عاشورا و حماسه حسینی از دیرباز مطرح بوده و جنبه مردمی یافته است.این شیوه، شامل مرثیه سرایی، نوحهخوانی، گریستن و گریاندن، تشکیل هیئتها و دستههای سوگواری، سینه زنی، ذکر مصیبت، مجالس وعظ و روضه خوانی، و… است.اینگونه شیوهها، چون با روح و جان و عاطفه شیعه آمیخته است، هر چه بیشتر به آن رنگ مردمی میبخشد و عامل جذب و تجمع و تشکل انبوه شیفتگان اهل بیت میگردد. ابو هارون مکفوف میگوید: روزی خدمت امام صادق «ع» رسیدم.حضرت فرمود: برایم شعر (در سوگ سید الشهدا) بخوان، من نیز خواندم.حضرت فرمود: نه، اینطور نه، بلکه همانگونه که برای خودتان شعر خوانیمیکنید و
همانگونه که نزد قبر حضرت سید الشهدا مرثیه میخوانی: «لا، کما تنشدون و کما ترثیه عند قبره».(1) این نشان میدهد که شیوه خودمانی و مرسوم نزد متن مردم، بیشترمورد اهتمام ائمه «ع» بوده است.حفظ این سنت، ضامن تداوم آن است.امام خمینی «ره» فرموده است: «ما باید حافظ این سنتهای اسلامی، حافظ این دستجات مبارک اسلامی که در عاشورا، در محرم و صفر در مواقع مقتضی به راه میافتد، تاکید کنیم که بیشتر دنبالشباشند… زنده نگهداشتن عاشورا با همان وضع سنتی خودش، از طرف روحانیون، از طرف خطبا، با همان وضع سابق و از طرف تودههای مردم با همان ترتیب سابق که دستجات معظم و منظم، دستجات عزاداری به عنوان عزاداری راه میافتاد.باید بدانید که اگر بخواهید نهضت شما محفوظ بماند، باید این سنتها را حفظ کنید.»(2) حتی حفظ اصلعزاداری عاشورا نیز تا حد بسیاری در سایه حفظ سنتهاست و دگرگون ساختن شیوه سنتی بدون جایگزین بهتر، گاهی پیروان همان سنتها را هم از اصل ماجرای حسینی جدا میسازد.
1) بحار الانوار، ج 44، ص 287.
2) صحیفه نور، ج 15، ص 204.
