زینب کبری سلام الله علیها، پیامبر خون شهدای کربلا و همراه حسین «ع» در نهضت خونین عاشورا.حضرت زینب، دختر امیر المؤمنین و فاطمه زهرا «ع» در سال پنجم هجری، روز 5 جمادی الاولی در مدینه، پس از امام حسین «ع» به دنیا آمد.از القاب اوست: عقیله بنی هاشم، عقیله طالبیین، موثقه، عارفه، عالمه، محدثه، فاضله، کامله، عابده آل علی.زینب
را مخفف «زین اب» دانستهاند، یعنی زینت پدر.
امام حسین «ع» هنگام دیدار، به احترامش از جا برمیخاست.زینب کبری، از جدش رسول خدا و پدرش امیر المؤمنین و مادرش فاطمه زهرا «ع» حدیث روایت کرده است.(1) این بانوی بزرگ، دارای قوت قلب، فصاحت زبان، شجاعت، زهد و ورع، عفاف و شهامت فوق العاده بود.(2) شوهرش، عبدالله بن جعفر (پسر عموی خودش) بود.از این ازدواج، دو پسر حضرت زینب به نامهای محمد و عون، در کربلا به شهادت رسیدند.
وقتی امام حسین «ع» پس از امتناع از بیعت با یزید، از مدینه به قصد مکه خارج شد، زینب نیز با این دو فرزند، همراه برادر گشت.در طول نهضت عاشورا، نقش فداکاریهای عظیم زینب، بسیار بود.سرپرست کاروان اسیران اهل بیت و مراقبت کننده از امام زین العابدین «ع» و افشاگر ستمگریهای حکام اموی با خطبههای آتشین بود.زینب، هم دختر شهید بود، هم خواهر شهید، هم مادر شهید، هم عمه شهید.پس از عاشورا و در سفر اسارت، در کوفه و دمشق، خطابههای آتشینی ایراد کرد و رمز بقای حماسه کربلا و بیداری مردم گشت.پس از بازگشت به مدینه نیز، در مجالس ذکری که برای شهدای کربلاداشت، به سخنوری و افشاگری میپرداخت.وی به «قهرمان صبر» شهرت یافت.
در سال 63 و به نقلی 65 هجری درگذشت.قبرش در زینبیه (در سوریه کنونی) است. برخی نیز معتقدند مدفن او در مصر است.در کتاب «خیرات الحسان» آمده است: در مدینه قحطی پیش آمد.زینب همراه شوهرش عبدالله بن جعفر به شام کوچ کردند و قطعه زمینی داشتند.زینب در همانجا در سال 65 هجری در گذشت و در همان مکان دفن شد.(3)
صبح ازل طلیعه ایام زینب است
پاینده تا به شام ابد نام زینب است
در راه دین لباس شهامت چو دوختند
زیبنده آن لباس بر اندام زینب است
بارزترین بعد زندگی حضرت زینب، همان پاسداری از فرهنگ عاشورا بود که با خطابههایش، پیام خون حسین «ع» را به جهانیان رساند.در این زمینه، نوشتهها و
سرودههای بسیاری است، از جمله این شعر:
سر نی در نینوا میماند اگر زینب نبود
کربلا در کربلا میماند اگر زینب نبود
چهره ی سرخ حقیقت بعد از آن طوفان رنگ
پشت ابری از ریا میماند اگر زینب نبود
چشمه ی فریاد مظلومیت لب تشنگان
در کویر تفته جا میماند اگر زینب نبود
زخمه ی زخمیترین فریاد، در چنگ سکوت
از طراز نغمه وا میماند اگر زینب نبود
در طلوع داغ اصغر، استخوان اشک سرخ
در گلوی چشمها میماند اگر زینب نبود
ذو الجناح داد خواهی، بیسوار و بیلگام
در بیابانها رها میماند اگر زینب نبود
در عبور از بستر تاریخ، سیل انقلاب
پشت کوه فتنهها میماند اگر زینب نبود(4)
خود زینب نیز از فصاحت و ادب برخوردار بود.در هنگام دیدن سر بریده برادر، خطاب به او چنین سرود: «یا هلالا لما استتم کمالا…» بعدها هم در سوگ حسین «ع» اشعاری سرود، با این مطلع: «علی الطف السلام و ساکنیه…»: سلام بر کربلا و برآرمیدگان آن دشت، که روح خدا در آن قبهها و بارگاههاست.جانهای افلاکی و پاکی که در زمین خاکی، مقدس و متعالی شدند، آرامگاه جوانمردانی که خدا را پرستیدند و در آن دشتها و هامونها خفتند.سرانجام، گورهای خاموششان را قبههایی افراشته در برخواهد گرفت، و بارگاهی خواهد شد، دارای صحنهای گسترده و باز…
1) الحسین فی طریقه الی الشهاده، ص 65.
2) درباره مقامات معنوی زینب و ویژگیهایش، ر.ک: «الخصائص الزینبیه» از سید نور الدین جزایری.
3) درباره زندگینامه حضرت زینب، از جمله ر.ک: «بطلة کربلا» عایشه بنت الشاطی، که با نام «زینب، بانوی قهرمان کربلا» به قلم حبیب الله چایچیان و مهدی آیت الله زاده ترجمه شده است.
4) قادر طهماسبی (فرید).
