تربتسید الشهدا «ع»، به خاطر قداست و فضیلت و الهام بخشی، هم مورد سجود قرارمیگیرد، هم از آن تسبیح برای ذکر گفتن تهیه میشود، هم کام نوزاد را بر میدارند، هم همراه میت به صورت حنوط، به کار میرود.خاکی که مدفن یک شهید است، انتقالدهنده فرهنگ شهادت و الهام بخش شجاعت و ایمان است و تسبیحی که با چنین تربتی گفته شود، اجر مضاعف دارد.از امام صادق «ع» احادیثی در فضیلت تسبیح تربت سید الشهدا روایت شده است.(1)
حضرت زهرا «ع» از تربت حمزه سید الشهدا، تسبیحی ساخته و به نخ کرده بود و با آن، ذکر تسبیحات میگفت، مردم هم چنان کردند.چون حسین «ع» شهید شد، به خاطر مزیت و فضیلت تربت او، این کار درباره تربت قبر آن امام شهید انجام گرفت.(2) پیش از تسبیح گلی، حضرت زهرا تسبیحی داشت از نخ پشمین که به آن گرههای متعدد زده بود و آن را میگرداند و تسبیح و تکبیر میگفت، تا آنکه حضرت حمزه در جنگ احد به شهادت رسید.آنگاه از تربت او تسبیحی ساخت.رسم مردم بر این جاری شد تا آنکه پس از شهادت امام حسین، از تربت قبر او تسبیح فراهم میکردند:
«فلما قتل الحسین صلوات الله علیه عدل بالامر الیه فاستعملوا تربته لما فیه من الفضل و المزیه.»(3)
دو حدیث در فضیلت تسبیح تربت: امام صادق «ع» فرمود: «من کانت معه سبحة منطین قبر الحسین علیه السلام کتب مسبحا و ان لم یسبح بها»(4) هر که تسبیحی از تربت قبرحسین «ع» داشته باشد، تسبیحگوی نوشته میشود، هر چند با آن تسبیح نگوید. امام کاظم «ع» فرمود: «لا یستغنی شیعتنا عن اربع:… و سبحة من طین قبر الحسین فیها ثلاث و ثلاثون حبة…»(5) شیعه ما از چهار چیز بینیاز نیست:… یکی هم تسبیحی با 33 دانه از
خاک قبر امام حسین علیه السلام.(6)
تسبیح تربت، قصیدهای صد بیتی است و واژههایش همه عاشورایی، که دانههایش همراه ذاکر، ذکر میگوید و عطر شهادت را میپراکند.کربلائیان با مضمون این قصیده مقدس همنوایی میکنند و با ترکیبات آن که الله اکبر، الحمد لله و سبحان الله است، آشنا و مانوسند.دانههای تسبیح تربت، گوهرهایی است که از خاک کوی عشق گرفته میشده و از آن نوری تا ملکوت خدا متصاعد میشود.دلهای دریایی، گوهر تربت را در ساحلعشق، با «اشک» شستشو میدهند، و از زمزم دیدگان بر آن میبارند.این است رمز جلوه و جلای همیشگی «تربتحسین»!و همین است راز برتری تسبیح تربت، بر دانههای یاقوت و عقیق و فیروزه و زبرجد و الماس! تسبیح تربت، ترکیبی کربلایی دارد و آهنگی زهرایی و مفاهیمش هدیه خداوند به «فاطمه» است.منظومهای رمزی از قداست و فداکاری و عشق و خلوص است.چه اکسیر شگفتی در خاک مزار حسین «ع» نهفته است، فضیلت بخش خاک بر گوهر!
1) بحار الانوار، ج 98، ص 133.
2) همان، المزار، شیخ مفید (چاپ کنگره شیخ مفید، 1413 ق) ص 150.
3) همان، ج 82، ص 333.
4) همان، ص 340.
5) همان.در «المزار» شیخ مفید، ص 152، عدد سی و چهار دانه آمده است.
6) برای آگاهی از تاریخچه تسبیح و تسبیح تربت و آداب آن ر.ک: «دایرة المعارف تشیع»، ج 4، ص 205.
