3 / 1
فضائل أهل البیت علیهم السلام
3556. تأویل الآیات الظاهرة باسناده عن الامام الحسین علیه السلام: کانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله فی بَیتِ امِّ سَلَمَةَ فَاتِیَ بِحَریرَةٍ(1)، فَدَعا عَلِیّاوفاطِمَةَ وَالحَسَنَ وَالحُسَینَ علیهم السلام فَأَکَلوا مِنها، ثُمَّ جَلَّلَ عَلَیهِم کِساءً خَیبَرِیّا، ثُمَّ قالَ: «إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»(2)
فَقالَت امُّ سَلَمَةَ: و أنَا مَعَهُم یا رَسولَ اللّهِ؟ قالَ: إنَّکِ إلى خَیرٍ.(3)
3557. الفتوح عن الإمام الحسین علیه السلام: إنّا أهلُ بَیتِ الطَّهارَةِ الَّذینَ أنزَلَ اللّهُ عز و جل عَلى نَبِیِّهِ مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله فَقالَ: «إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً».(4)
3558. المناقب لابن شهر آشوب عن الإمام الحسین علیه‌السلام فی قَولِهِ تَعالى: «الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی
3 / 1
فضائل اهل بیت علیهم السلام
3556. تأویل الآیات الظاهرة به سندش، از امام حسین علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله، در اتاق امّ سلمه بود که مقدارى حَریره(5) براى ایشان آوردند. على و فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام را دعوت کردو از آن خوردند. سپس، عبایى خیبرى بر آنها گستراند و فرمود: «خداوند، اراده کرده که آلودگى را از شما اهل بیت، دور دارد و شما را در کمال پاکیزگى بدارد»».
امّ سلمه گفت: من هم با آنها هستم، اى پیامبر خدا؟
فرمود: «تو در راه درست هستى».
3557. الفتوح از امام حسین علیه السلام: ما اهل بیت طهارتیم که خداى عز و جل [در باره ما] بر پیامبرش محمّد صلى الله علیه و آله چنین نازل کرد: «خداوند، اراده کرده که آلودگى را از شما اهل بیت، دور دارد و شما را در کمال پاکیزگى بدارد».
3558. المناقب، ابن شهرآشوب از امام حسین علیه السلام، در باره سخن خداى متعال: «آنان که
الْأَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ»(6): هذِهِ فینا أهلَ البَیتِ.(7)
3559. الفتوح عن الإمام الحسین علیه السلام: إنّا أهلُ بَیتِ رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله، وَالحَقُّ فینا، وبِالحَقِّ تَنطِقُ ألسِنَتُنا.(4)
3560. کمال الدین بإسناده عن الحسین عن أبیه علیّ صلوات اللّه علیهما: قالَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله: إنّی تارِکٌ فیکُمُ الثَّقَلَینِ؛ کِتابَ اللّهِ وعِترَتی أهلَ بَیتی، ولَن یَفتَرِقا حَتّى یَرِدا عَلَیَّ الحَوضَ.(8)
3561. الکافی عن الحکم بن عتیبة: لَقِیَ رَجُلٌ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه‌السلام بِالثَّعلَبِیَّةِ وهُوَ یُریدُ کَربَلاءَ، فَدَخَلَ عَلَیهِ فَسَلَّمَ عَلَیهِ، فَقالَ لَهُ الحُسَینُ علیه السلام: مِن أیِّ البِلادِ أنتَ؟ قالَ: مِن أهلِ الکوفَةِ.
قالَ: أما وَاللّهِ یا أخا أهلِ الکوفَةِ، لَو لَقیتُکَ بِالمَدینَةِ لَأَرَیتُکَ أثَرَ جَبرَئیلَ علیه‌السلام مِن دارِنا ونُزولِهِ بِالوَحیِ عَلى جَدّی، یا أخا أهلِ الکوفَةِ، أفَمُستَقَى النّاسِ العِلمَ مِن عِندِنا؛ فَعَلِموا وجَهِلنا؟! هذا ما لا یَکونُ.(9)
3562. شواهد التنزیل عن فاطمة بنت الحسین عن أبیها الحسین بن علیّ علیهما السلام: نَحنُ المُستَضعَفونَ، ونَحنُ المَقهورونَ، ونَحنُ عِترَةُ رَسولِ اللّهِ، فَمَن نَصَرَنا فَرَسولَ اللّهِ نَصَرَ، ومَن خَذَلَنا
اگر در زمین قدرتشان بدهیم، نماز برپا مىدارند»: این [آیه]، در باره ما اهل بیت است.
3559. الفتوح از امام حسین علیه السلام: ما خاندان پیامبر خدا صلى الله علیه و آله هستیم. حق، در میان ماست و زبان ما به حق، گویاست.
3560. کمال الدین به سندش، از امام حسین علیه السلام، از پدرش امام على علیه السلام: پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «من، در میان شما دو چیز گرانبها به جا نهادم: کتاب خدا و خاندانم، [یعنى] اهل بیتم. آن دو، هیچ گاه از هم جدا نمىشوند تا آن که در [قیامت و در کنار] حوض [کوثر]، بر من در آیند».
3561. الکافى به نقل از حکم بن عُتَیبه: مردى امام حسین علیه‌السلام را که آهنگ کربلا داشت، در ثَعلَبیه دید. بر او در آمد و سلام داد. امام حسین علیه‌السلام از او پرسید: «کجایى هستى؟».
گفت: اهل کوفهام.
امام علیه‌السلام فرمود: «هان! به خدا سوگند، اى مرد کوفى! اگر تو را در مدینه مىدیدم، جاى پاى جبرئیل علیه‌السلام را در خانهمان و جایگاه نزول او بر جدّمان را به تو نشان مىدادم. اى مرد کوفى! آیا آبشخور علمِ مردم، نزد ما باشد و آن گاه، آنها بدانند و ما ندانیم؟! این، نشدنى است».
3562. شواهد التنزیل به نقل از فاطمه دختر امام حسین، از پدرش امام حسین علیه السلام: ماییم مستضعف، ما تحت سلطه هستیم و ماییم خاندانِ پیامبر خدا. هر که ما را یارى دهد، پیامبر خدا صلى الله علیه و آله را یارى داده است و هر که ما را وا نهد، پیامبر خدا صلى الله علیه و آله را وا نهاده
فَرَسولَ اللّهِ خَذَلَ، ونَحنُ و أعداؤُنا نَجتَمِعُ «یَوْمَ تَجِدُ کُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ مِنْ خَیْرٍ مُحْضَراً»(10) الآیَةَ.(11)
3563. تأویل الآیات الظاهرة عن الإمام الحسین علیه‌السلام لِأَصحابِهِ بِالطَّفِّ: أوَ لا احَدِّثُکُم بِأَوَّلِ أمرِنا و أمرِکُم مَعاشِرَ أولِیائِنا ومُحِبّینا وَالمُبغِضینَ لِأَعدائِنا، لِیُسهِلَ عَلَیکُمُ احتِمالَ ما أنتمُ لَهُ مُعَرَّضونَ؟
قالوا: بَلى، یَابنَ رَسولِ اللّهِ.
قالَ: إنَّ اللّهَ لَمّا خَلَقَ آدَمَ وسَوّاهُ وعَلَّمَهُ أسماءَ کُلِّ شَیءٍ وعَرَضَهُم عَلَى المَلائِکَةِ، جَعَلَ مُحَمَّدا وعَلِىّا وفاطِمَهَوَالحَسَنَ وَالحُسَینَ أشباحا خَمسَةً فی ظَهرِ آدَمَ، وکانَت أنوارُهُم تُضیءُ فِی الآفاقِ مِنَ السَّماواتِ وَالحُجُبِ وَالجِنانِ وَالکُرسِیِّ وَالعَرشِ، ثُمَّ أمَرَ اللّهُ المَلائِکَةَ بِالسُّجودِ لِادَمَ تَعظیما لَهُ، وإنَّهُ قَد فَضَّلَهُ بِأَن جَعَلَهُ وِعاءً لِتِلکَ الأَشباحِ الَّتی قَد عَمَّ أنوارُهَا الآفاقَ، فَسَجَدوا إلّا إبلیسَ أبى أن یَتَواضَعَ لِجَلالِ عَظَمَةِ اللّهِ، و أن یَتَواضَعَ لِأَنوارِنا أهلَ البَیتِ، وقَد تَواضَعَت لَهَا المَلائِکَةُ کُلُّها، فَاستَکبَرَ وتَرَفَّعَ بِإِبائِهِ ذلِکَ وتَکَبُّرِهِ وکانَ مِنَ الکافِرینَ.(12)
3564. علل الشرائع عَن حَبیبِ بنِ مُظاهِرٍ الأَسَدیِّ: أنَّهُ قالَ لِلحُسَینِ بنِ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام: أیَّ شَیءٍ کُنتُم قَبلَ أن یَخلُقَ اللّهُ عز و جل آدَمَ علیه السلام؟ قالَ: کُنّا أشباحَ نورٍ نَدورُ حَولَ عَرشِ الرَّحمنِ فَنُعَلِّمُ المَلائِکَةَ التَّسبیحَ وَالتَّهلیلَ وَالتَّحمیدَ.(13)
3565. کنز الفوائد بإسناده عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: دَخَلتُ الجَنَّةَ فَرَأَیتُ
است. ما و دشمنانمان، گِرد مىآییم «در روزى که هر کس، هر عمل خیرى انجام داده، حاضر مىیابد».
3563. تأویل الآیات الظاهرة: امام حسین علیه‌السلام در کربلا، خطاب به یارانش فرمود: «آیا سرآغازِ کار خودم و شما را که دوستان و دوستداران ما و دشمنانِ دشمنانمان هستید برایتان نگویم تا تحمّل آنچه خود را در معرضش قرار دادهاید، برایتان آسان شود؟».
گفتند: چرا، اى فرزند پیامبر خدا!
فرمود: «خداوند، چون آدم علیه‌السلام را آفرید و کامل کرد و نامهاى همه چیز را به او یاد داد و بر فرشتگان عرضه داشت، محمّد و على و فاطمه و حسن و حسین را پنج روح در پشتِ آدم علیه‌السلام قرار داد و نورهایشان، در افق آسمانها و حجابها و بهشت و کرسى و عرش مىتابید. سپس، خداوند، فرشتگان را از سرِ تعظیم به سجود در برابر آدم علیه‌السلام فرمان داد؛ زیرا او را بزرگ داشته و ظرفِ این پنج روحى قرار داده بود که نورشان، همه افقها را فرا گرفته بود. پس فرشتگان، سجده کردند، جز ابلیس، که از فروتنى در برابر شکوه عظمت الهى و نورهاى ما اهل بیت، خوددارى ورزید، در حالى که همه فرشتگان در برابر آن، فروتنى کرده بودند. پس کبر ورزید و با خوددارى ورزیدن [از سجده] و تکبّرش از کافران شد».
3564. علل الشرائع: حبیب بن مُظاهر اسدى به امام حسین علیه‌السلام گفت: شما پیش از آن که خداى عز و جل، آدم علیه‌السلام را بیافریند، چه بودید؟
امام علیه‌السلام فرمود: «ما تندیسهایى از نور بودیم که گِرداگِرد عرش رحمان، مىچرخیدیم و تسبیح و تهلیل و سپاسگزارى را به فرشتگان مىآموختیم».
3565. کنز الفوائد به سندش، از امام حسین علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «به بهشت در آمدم.
عَلى بابِها مَکتوبا بِالذَّهَبِ: لا إلهَ إلَا اللّهُ، مُحَمَّدٌ حَبیبُ اللّهِ، عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ وَلِیُّ اللّهِ، فاطِمَةُ آیَةُ اللّهِ، الحَسَنُ وَالحُسَینُ صَفوَتَا اللّهِ، عَلى مُبغِضیهِم لَعنَةُ اللّهِ.(14)
3566. مئة منقبة بإسناده عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: دَخَلتُ الجَنَّةَ فَرَأَیتُ عَلى بابِها مَکتوبا بِالنّورِ: لا إلهَ إلَا اللّهُ، مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ، عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ وَلِیُّ اللّهِ، فاطِمَةُ أمَةُ اللّهِ، وَالحَسَنُ وَالحُسَینُ صَفوَةُ اللّهِ، عَلى مُبغِضیهِم لَعنَةُ اللّهِ.(15)
3 / 2
خصائص أهل البیت علیهم السلام
3567. الأمالی للصدوق عن عبد اللّه بن منصور عن جعفر بن محمّد [الصادق] علیهما السلام: حَدَّثَنی أبی عَن أبیهِ علیهما السلام قالَ: … بَعَثَ عُتبَةُ(16) إلَى الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه‌السلام فَقالَ: إنَّ أمیرَ المُؤمِنینَ(17) أمَرَکَ أن تُبایِعَ لَهُ. فَقالَ الحُسَینُ علیه السلام:
یا عُتبَةُ، قَد عَلِمتَ أنّا أهلُ بَیتِ الکَرامَةِ ومَعدِنُ الرِّسالَةِ، و أعلامُ الحَقِّ الَّذینَ أودَعَهُ اللّهُ عز و جل قُلوبَنا، و أنطَقَ بِهِ ألسِنَتَنا، فَنَطَقَت بِإِذنِ اللّهِ عز و جل، ولَقَد سَمِعتُ جَدّی رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله یَقولُ: «إنَّ الخِلافَةَ مُحَرَّمَةٌ عَلى وُلدِ أبی سُفیانَ» وکَیفَ ابایِعُ أهلَ بَیتٍ قَد قالَ فیهِم رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله هذا؟!(18)
3568. الملهوف فیما جرى بین الولید و بین الإمام الحسین علیه‌السلام فی المدینة: أقبَل
دیدم که بر درِ آن با طلا نوشتهاند: «خدایى جز خداى یکتا نیست. محمّد، حبیب خداست. على بن ابى طالب، ولىّ خداست. فاطمه، آیتِ خداست.(19) حسن و حسین، برگزیدگان خدایند. لعنت خدا بر دشمنان اینان باد!».
3566. مئة منقبة به سندش، از امام حسین علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «به بهشت، در آمدم. دیدم که بر درِ بهشت، با نور نوشته شده است: «خدایى جز خداى یکتا نیست. محمّد، پیامبر خدا صلى الله علیه و آله است. على بن ابى طالب، ولىّ خداست. فاطمه، کنیز خداست. حسن و حسین، برگزیده خدایند. لعنت خدا بر دشمنان آنان باد!».
3 / 2
ویژگىهاى اهل بیت علیهم السلام
3567. الأمالى، صدوق به نقل از عبد اللّه بن منصور، از امام صادق علیه السلام: پدرم [امام باقر علیه السلام]، از پدرش [امام زین العابدین علیه السلام] برایم نقل کرد که: … عُتبه(20) به سوى حسینبن على علیه‌السلام پیام فرستاد و گفت: فرمانرواى مؤمنان (یزید)، فرمان داده که با او بیعت کنى.
حسین علیه‌السلام فرمود: «اى عتبه! تو مىدانى که ما، اهل بیتِ کرامت و معدن رسالتیم و نشانههاى برافراشته حق؛ کسانى که خداوند عز و جل، حق را در دلمان به ودیعت نهاد و زبانمان را به آن، گویا کرد. پس به اذن خداى عز و جل به سخن در آمد. همانا شنیدم جدّم پیامبر خدا صلى الله علیه و آله مىفرماید: «بىتردید، خلافت بر فرزندان ابو سفیان، حرام است» و من، چگونه با خاندانى بیعت کنم که پیامبر خدا صلى الله علیه و آله در باره آنها چنین گفته است؟!».(21)
3568. الملهوف در نقل جریان ملاقات امام حسین علیه‌السلام با ولید، فرماندار مدینه: امام
[الحُسَینُ علیه السلام] عَلَى الوَلیدِ فَقالَ: أیُّهَا الأَمیرُ! إنّا أهلُ بَیتِ النُّبُوَّةِ، ومَعدِنُ الرِّسالَةِ، ومُختَلَفُ المَلائِکَةِ، وبِنا فَتَحَ اللّهُ وبِنا خَتَمَ اللّهُ، ویَزیدُ رَجُلٌ فاسِقٌ شارِبُ الخَمرِ، قاتِلُ النَّفسِ المُحَرَّمَةِ، مُعلِنٌ بِالفِسقِ لَیسَ لَهُ هذِهِ المَنزِلَةُ، ومِثلی لا یُبایِعُ مِثلَهُ، ولکِن نُصبِحُ وتُصبِحونَ، ونَنظُرُ وتَنظُرونَ أیُّنا أحَقُّ بِالخِلافَةِ وَالبَیعَةِ.(22)
3569. نزهة الناظر: أنَّهُ اجتازَ بِهِ [أیِ المُنذِرُ بنُ الجارودِ بِالحُسَینِ علیه السلام] وقَد اغضِبَ، فَقالَ: ما نَدری ما تَنقِمُ النّاسُ مِنّا؟! إنّا لَبَیتُ الرَّحمَةِ، وشَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، ومَعدِنُ العِلمِ.(23)
3570. أنساب الأشراف عن أبی الحوراء السعدی: قُلتُ لِحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام: ما تَذکُرُ مِن رَسولِ اللّهِ؟
قالَ: اتِیَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله بِتَمرٍ مِن تَمرِ الصَّدَقَةِ، فَأَخَذتُ مِنهُ تَمرَةً فَجَعَلتُ ألوکُها، فَأَخَذَها بِلُعابِها حَتّى ألقاها فِی التَّمرِ، وقالَ: إنَّ آلَ مُحَمَّدٍ لا تَحِلُّ لَهُمُ الصَّدَقَةُ.(24)
3571. مسند ابن حنبل عن ربیعة بن شیبان: قُلتُ لِلحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام: ما تَعقِلُ عَن رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله؟
قالَ: صَعِدتُ غُرفَةً فَأَخَذتُ تَمرَةً فَلُکتُها فی فِیَّ، فَقالَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله: ألقِها، فَإِنَّها لا تَحِلُّ لَنا الصَّدَقَةُ.(25)
3572. تأویل الآیات الظاهرة عن أبی یحیى الصنعانی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام، قال: سَمِعتُهُ یَقولُ: قالَ لی أبی مُحَمَّدٌ علیه السلام: قَرَأَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه‌السلام «إنّا أنزَلناهُ فی لَیلَةِ القَدرِ» وعِندَهُ الحَسَنُ وَالحُسَینُ علیهما السلام، فَقالَلَهُ الحُسَینُ علیه السلام: یا أبَتا، کَأَنَّ بِها مِن فیکَ حَلاوَةً.
حسین علیه‌السلام به ولید، رو کرد و فرمود: «اى امیر! ما، اهل بیتِ نبوت، معدن رسالت و جایگاه آمد و شد فرشتگانیم. خداوند، [راهش را] با ما آغاز مىکند و با ما به پایان مىبَرَد. یزید، مردى فاسق، شرابخوار، قاتل جانهاى محترم، و فسق و فجورکننده بىپرده است و شایسته این شأن (خلافت) نیست و مانند من، با مانند اویى بیعت نمىکند؛ ولى ما و شما صبح مىکنیم و منتظر مىمانیم تا ببینیم که کدام یک از ما به خلافت و بیعت، سزاوارتر است».
3569. نُزهة الناظر: مُنذر بن جارود، خشمگینانه از کنار حسین علیه‌السلام گذشت. حسین علیه‌السلام فرمود: «نمىدانیم که چرا مردم، از ما ناراحت اند؟! ما، خانه رحمت، درخت نبوّت و معدن علم هستیم».
3570. أنساب الأشراف به نقل از ابو حورا سعدى: به حسین بن على علیه‌السلام گفتم: از پیامبر خدا، چه به یاد دارى؟(26)
فرمود: «از خرماهاى زکات، براى پیامبر خدا صلى الله علیه و آله آوردند. خرمایى از آنها برداشتم و خواستم آن را بجَوَم که آن را از دهانم گرفت و در میان خرماها انداخت و فرمود: «زکات، بر خاندان محمّد، حلال نیست».
3571. مسند ابن حنبل به نقل از ربیعة بن شیبان: به حسین بن على علیه‌السلام گفتم: از پیامبر خدا، چه به یاد دارى؟
فرمود: «به اتاق [نگهدارى اموال] در آمدم و خرمایى برداشتم و در دهانم گذاشتم تا بجَوَم که پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «آن را بینداز که زکات، بر ما حلال نیست».
3572. تأویل الآیات الظاهرة به نقل از ابویحیى صنعانى: از امام صادق علیه‌السلام شنیدم که فرمود: پدرم (امام باقر علیه السلام) به من فرمود: على بن ابى طالب علیه‌السلام سوره قدر را خواند و حسن علیه‌السلام و حسین علیه‌السلام نزدش بودند. حسین علیه‌السلام به ایشان گفت: پدرجان! [شنیدن] این سوره از دهان تو، بسیار شیرین است.
فَقالَ لَهُ: یَابنَ رَسولِ اللّهِ وَابنی! إنّی أعلَمُ فیها ما لا تَعلَمُ، إنَّها لَمّا نَزَلَت بَعَثَ إلَیَّ جَدُّکَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله فَقَرَأَها عَلَیَّ، ثُمَّ ضَرَبَ عَلى کَتِفِیَ الأَیمَنِ وقالَ: یا أخی ووَصِیّی ووَلِیَّ امَّتی بَعدی، وحَربَ أعدائی إلى یَومِ یُبعَثونَ، هذِهِ السّورَةُ لَکَ مِن بَعدی، ولِوُلدِکَ مِن بَعدِکَ، إنَّ جَبرَئیلَ أخی مِنَ المَلائِکَةِ حَدَّثَ إلَیَّ أحداثَ امَّتی فی سَنَتِها، وإنَّهُ لَیُحَدِّثُ ذلِکَ إلَیکَ کَأَحداثِ النُّبُوَّةِ، ولَها نورٌ ساطِعٌ فی قَلبِکَ وقُلوبِ أوصِیائِکَ إلى مَطلَعِ فَجرِ القائِمِ علیه السلام.(27)
3 / 3
زهد أهل البیت علیهم السلام
3573. روضة الواعظین عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: لَمّا زَوَّجَ [النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله] فاطِمَةَ عَلِیّا علیهما السلام عَلى أربَعِمِئَةٍ وثَمانینَ دِرهَما، فَأَمَرَهُ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله أن یَجعَلَ ثُلُثَیها فِی العِطرِ وثُلُثا فِی الثِّیابِ، فَدَخَلَ بِهِما وما لَهُما فِراشٌ إلّا فَروَةُ اضحِیَّةِ رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله ووِسادَةٌ مِن أدَمٍ(28) حَشوُها لیفٌ.(29)
3574. صحیح البخاری عن ابن شهاب عن علیّ بن حسین علیهما السلام: إنَّ حُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه‌السلام أخبَرَهُ أنَّ عَلِیّا علیه‌السلام قالَ: کانَت لی شارِفٌ(30) مِن نَصیبی مِنَ المَغنَمِ، وکانَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله أعطانی شارِفا مِنَ الخُمُسِ، فَلَمّا أرَدتُ أن أبتَنِیَ بِفاطِمَةَ علیها السلام بِنتِ رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله، واعَدتُ رَجُلًا
على علیه‌السلام به او فرمود: «اى پسر پیامبر خدا و پسر من! من، چیزى در باره آن مىدانم که تو نمىدانى. هنگامى که این سوره نازل شد، جدّت پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به سوى من فرستاد و آن را بر من خواند. سپس بر شانه راستم زد و فرمود: «اى برادر و وصىّ من، و ولىّ امّتم پس از من، و دشمنِ دشمنان من تا روزى که برانگیخته مىشوند! این سوره، بعد از من، براى توست و بعد از تو هم براى فرزندان توست. برادرم جبرئیل علیه السلام، از میان فرشتگان، حوادث امّتم را در هر سال برایم مىگفت و مانند اخبار نبوّت، براى تو نیز مىگوید، و براى آن [سوره]، نورى تابان در دل تو و دل اوصیاى توست، تا طلوع سپیده [دولت] قائم».
3 / 3
زهد اهل بیت علیهم السلام
3573. روضة الواعظین از امام حسین علیه السلام: چون پیامبر صلى الله علیه و آله فاطمه علیها السلام را با مهریه چهار صد و هشتاد دِرهم به همسرى على علیه‌السلام در آورد، پیامبر صلى الله علیه و آله به او فرمان داد که دوْ سومِ آن را عطر بخرد و یکْ سومش را لباس؛ و پیامبر صلى الله علیه و آله بر آن دو وارد شد، در حالى که بسترشان، جز پوست گوسفند قربانى پیامبر خدا نبود و پشتىِ آنها از پوستى دبّاغى شده بود که داخلش را با لیف [خرما] پُر کرده بودند.
3574. صحیح البخارى به نقل از ابن شهاب، از امام زین العابدین علیه السلام: [پدرم] حسین بن على علیه‌السلام به من خبر داد که على علیه‌السلام فرمود: «نصیب من از غنیمت، شترِ پیرى بود که پیامبر صلى الله علیه و آله آن را از خُمس [غنائم] به من عطا کرد. وقتى خواستم فاطمه، دختر پیامبر خدا را به خانه [ى بخت] ببرم، با مردى رنگرز از یهودیان بنى قَینُقاع، قرار
صَوّاغا مِن بَنی قَینُقاعَ(31) أن یَرتَحِلَ مَعِیَ، فَنَأتِیَ بِإِذخِرٍ(32) أرَدتُ أن أبیعَهُ مِنَ الصَّوّاغینَ، و أستَعینَ بِهِ فی وَلیمَةِ عُرسی.(33)
3 / 4
من مبادئ علوم أهل البیت علیهم السلام
3575. بصائر الدرجات عن جعید الهمدانی(34) وکانَ مِمَّن خَرَجَ مَعَ الحُسَینِ علیه‌السلام بِکَربَلاءَ، قالَ: قُلتُ لِلحُسَینِ علیه السلام: جُعِلتُ فِداکَ بِأَیِّ شَیءٍ تَحکُمونَ؟
قالَ: یا جُعَیدُ نَحکُمُ بِحُکمِ آلِداوُدَ، فَإِذا عَیینا(35) عَنشَیءٍتَلَقّانا بِهِروحُالقُدُسِ.(36)
3 / 5
حب أهل البیت علیهم السلام
3576. عیون أخبار الرضا علیه‌السلام بإسناده عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: اجتَمَعَ المُهاجِرونَ وَالأَنصارُ إلى رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله، فَقالوا: إنَّ لَکَ یا رَسولَ اللّهِ مَؤونَةً فی نَفَقَتِکَ وفیمَن یَأتیکَ مِنَ الوُفودِ، وهذِهِ أموالُنا مَعَ دِمائِنا، فَاحکُم فیها بارّا مَأجورا، أعطِ ما شِئتَ و أمسِک ما شِئتَ مِن غَیرِ حَرَجٍ.
گذاشتم که با من [به صحرا] بیاید و با هم، گیاه اذخِر(37) [بکَنیم و بار شتر کنیم و] بیاوریم و به رنگرزان بفروشیم و من از آن، براى ولیمه عروسى کمک بگیرم».
3 / 4
از سرچشمههاى علوم اهل بیت علیهم السلام
3575. بصائر الدرجات به نقل از جُعَید هَمْدانى، که از کسانى بود که با امام حسین علیه‌السلام به سوى کربلا راهى شد: به امام حسین علیه‌السلام گفتم: فدایت شوم! به چه چیزْ، حکم مىکنید؟
فرمود: «اى جُعَید! به حُکم خاندان داوود علیه‌السلام حکم مىکنیم. پس چون در چیزى در ماندیم، روح القُدُس به ما یاد مىدهد».
3 / 5
دوستى اهل بیت علیهم السلام
3576. عیون أخبار الرضا علیه‌السلام به سندش، از امام حسین علیه السلام: مهاجران و انصار، گِرد پیامبر خدا صلى الله علیه و آله جمع شدند و گفتند: بى گمان، اى پیامبر خدا! زندگىات و نیز میهمانانى که گروه، گروه بر تو در مىآیند، هزینه دارد. این دارایىها با جانمان از آنِ تو، و در آن، به نیکى و اجر، حکم بران. هر چه را خواستى، عطا کن و هر چه را خواستى، بى زحمت و سختى، نگاه دار.
خداوند عز و جل روح الأمین را بر او نازل کرد و گفت: اى محمّد! «بگو: از شما اجرى نمىخواهم، جز دوستى در باره خویشاوندان»؛ یعنى پس از من، با نزدیکانم دوستى بورزید.
قالَ: فَأَنزَلَ اللّهُ عز و جل عَلَیهِ الرّوحَ الأَمینَ، فَقالَ: یا مُحَمَّدُ «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى»(38) یَعنی أن تَوَدّوا قَرابتی مِن بَعدی.
فَخَرَجوا فَقالَ المُنافِقونَ: ما حَمَلَ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله عَلى تَرکِ ما عَرَضنا عَلَیهِ إلّا لِیَحُثَّنا عَلى قَرابَتِهِ مِن بَعدِهِ(39)، إن هُوَ إلّا شَیءٌ افتَراهُ فی مَجلِسِهِ!
وکانَ ذلِکَ مِنقَولِهِم عَظیما، فَأَنزَلَ اللّهُ عز و جل هذِهِ الآیَةَ: «أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ إِنِ افْتَرَیْتُهُ فَلا تَمْلِکُونَ لِی مِنَ اللَّهِ شَیْئاً هُوَ أَعْلَمُ بِما تُفِیضُونَ فِیهِ کَفى بِهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ»(40)، فَبَعَثَعَلَیهِمُ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله فَقالَ: هَل مِن حَدَثٍ؟
فَقَالوا: إی وَاللّهِ یا رَسولَ اللّهِ، لَقَد قالَ بَعضُنا کَلاما غَلیظا کَرِهناهُ.
فَتَلا عَلَیهِم رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله الآیَةَ، فَبَکَوا، وَاشتَدَّ بُکاؤُهُم، فَأَنزَلَ عز و جل: «وَ هُوَ الَّذِی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ وَ یَعْلَمُ ما تَفْعَلُونَ»(41)(42)
3577. تأویل الآیات الظاهرة عن عبد الملک بن عمیر عن الحسین بن علیّ علیه‌السلام فی قَولِهِ عز و جل: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى»: إنَّ القَرابَةَ الَّتی أمَرَ اللّهُ بِصِلَتِها وعَظَّمَ مِن حَقِّها وجَعَلَ الخَیرَ فیها، قَرابَتُنا أهلَ البَیتِ الَّذینَ أوجَبَ اللّهُ حَقَّنا عَلى کُلِّ مُسلِمٍ.(43)
3578. المعجم الکبیر عن بشر بن غالب عن الحسین بن علیّ علیه السلام: مَن أحَبَّنا لِلدُّنیا فَإِنَّ صاحِبَ الدُّنیا یُحِبُّهُ البَرُّ وَالفاجِرُ، ومَن أحَبَّنا للّهِ کُنّا نَحنُ وهُوَ یَومَ القِیامَةِ کَهاتَینِ و أشارَ
وقتى بیرون آمدند، منافقان گفتند: چیزى پیامبر خدا صلى الله علیه و آله را به نپذیرفتن پیشنهاد ما وادار نکرد، جز این که ما را بر دوستى با نزدیکانش پس از خویش بر انگیزد و آن [آیه]، جز افترایى ساخته شده در همان مجلس نبود!
این، سخنِ درشتى از آنان بود. خداى عز و جل هم این آیه را نازل کرد: «یا مىگویند: آن را افترا بسته است. بگو: من، آن را افترا نبستهام. شما در برابر خدا، اختیاردار من نیستید. او داناتر است به آنچه [به ناحق] در آن فرو مىروید. گواه بودن او میان من و شما، کافى است، و البته اوست آمرزنده مهربان».
پیامبر صلى الله علیه و آله براى یارانش پیام فرستاد و فرمود: «آیا خبرى شده است؟».
گفتند: آرى. به خدا سوگند، اى پیامبر خدا! برخى از ما سخنِ درشتى گفتهاند که آن را ناخوش داریم.
پس پیامبر خدا صلى الله علیه و آله، آیه را بر ایشان خواند و آنان، گریستند و گریهشان شدّت گرفت. پس خداوند عز و جل، نازل کرد: «و اوست که توبه را از بندگانش مىپذیرد و از زشتکارىها در مىگذرد و مىداند چه مىکنید».
3577. تأویل الآیات الظاهرة به نقل از عبد الملک بن عُمَیر، از امام حسین علیه السلام، در باره گفته خداى عز و جل: «بگو: از شما اجرى نمىخواهم، جز دوستى در باره خویشاوندان»: نزدیکى و خویشىاى که خداوند به پیوند با آن و بزرگداشت حقّش فرمان داده و خیر را در آن نهاده، نزدیکى و خویشىِ ما اهل بیت است که خداوند، حقّ ما را بر هر مسلمانى واجب کرده است.
3578. المعجم الکبیر به نقل از بِشْر بن غالب: حسین بن على علیه‌السلام فرمود: «هر کس ما را براى دنیا دوست داشته باشد، [بداند که] بىگمان، دنیادار، محبوبِ هر نیکوکار و
بِالسَّبّابَةِ وَالوُسطى خ.(44)
3579. الأمالی للطوسی عن بشر بن غالب عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: مَن أحَبَّنا للّهِ وَرَدنا نَحنُ وهُوَ عَلى نَبِیِّنا صلى الله علیه و آله هکَذا وضَمَّ إصبَعَیهِ، ومَن أحَبَّنا لِلدُّنیا فَإِنَّ الدُّنیا تَسَعُ البَرَّ وَالفاجِرَ.(45)
3580. المحاسن عن بشر بن غالب الأسدیّ: حَدَّثَنِی الحُسَینُ بنُ عَلِیٍّ علیه السلام، قالَ لی: یا بِشرَ بنَ غالِبٍ! مَن أحَبَّنا لا یُحِبُّنا إلّا للّهِ، جِئنا نَحنُ وهُوَ کَهاتَینِ وقَدَّرَ بَینَ سَبّابَتَیهِ، ومَن أحَبَّنا لا یُحِبُّنا إلّا لِلدُّنیا، فَإِنَّهُ إذا قامَ قائِمُ العَدلِ وَسِعَ عَدلُهُ البَرَّ وَالفاجِرَ.(46)
3581. أعلام الدین عن الإمام الصادق علیه السلام: وَفَدَ إلَى الحُسَینِ علیه‌السلام وَفدٌ فَقالوا: یَابنَ رَسولِ اللّهِ، إنَّ أصحابَنا وَفَدوا إلى مُعاوِیَهَووَفَدنا نَحنُ إلَیکَ.
فَقالَ: إذَن اجیزَکُم بِأَکثَرَ مِمّا یُجیزُهُم.
فَقالوا: جُعِلنا فِداکَ، إنَّما جِئنا مُرتادینَ لِدینِنا.
قالَ: فَطَأطَأَ رَأسَهُ ونَکَتَ(47) فِی الأَرضِ، و أطرَقَ طَویلًا، ثُمَّ رَفَعَ رَأسَهُ فَقالَ: قَصیرَةٌ مِن طَویلَةٍ(48)؛ مَن أحَبَّنا لَم یُحِبَّنا لِقَرابَةٍ بَینَنا وبَینَهُ، ولا لِمَعروفٍ أسدَیناهُ إلَیهِ، إنَّما أحَبَّنا للّهِ ورَسولِهِ، (فَمَن أحَبَّنا)(49) جاءَ مَعَنا یَومَ القِیامَةِ کَهاتَینِ وقَرَنَ بَینَ
بدکار است و هر کس ما را براى خدا دوست بدارد، ما و او، در روز قیامت، مانند این دو هستیم» و به انگشتِ اشاره و میانىاش اشاره کرد.
3579. الأمالى، طوسى به نقل از بِشر بن غالب: امام حسین علیه‌السلام فرمود: «هر که ما را به خاطرِ خدا دوست بدارد، من و او، این چنین بر پیامبرمان وارد خواهیم شد» و دو انگشت خود را به هم چسباند [و افزود:] «و هر که ما را به خاطر دنیا دوست بدارد، [بداند که] دنیا، نیکوکار و بدکار را در بر مىگیرد».
3580. المحاسن به نقل از بِشر بن غالب اسدى: حسین بن على علیه‌السلام برایم نقل کرد و فرمود: «اى بشر بن غالب! هر که ما را دوست بدارد و این محبّت او جز به خاطرِ خدا نباشد، [در روز قیامت،] ما و او مانند این دو، وارد مىشویم» و دو انگشت اشارهاش را به موازات هم قرار داد [و افزود] «و هر که ما را دوست بدارد و این محبّت او جز براى دنیا نباشد، [بداند که] هرگاه برپا کننده عدالتْ قیام کند، دادگرى او، شاملِ نیکوکار و بدکار خواهد شد».(50)
3581. أعلام الدین از امام صادق علیه السلام: نمایندگانى به حضور حسین علیه‌السلام رسیدند و گفتند: اى فرزند پیامبر خدا! همراهان ما نزد معاویه رفتند و ما نزد تو آمدیم.
امام علیه‌السلام فرمود: «پس در این صورت، من بیش از آنان به شما جایزه مىدهم».
گفتند: فدایت شویم! ما در طلب دینمان آمدهایم.
حسین علیه‌السلام سرش را زیر انداخت و متفکّرانه، بر روى زمین، نقش و نگارى کشید و مدّتى دراز، تأمّل کرد. سپس، سرش را بالا آورد و فرمود: «نَمى از یَمى. هر کس، نه از سرِ خویشاوندى با ما، و نه به دلیل احسانى که به او کردهایم و تنها به خاطر خدا و پیامبرش ما را دوست بدارد، روز قیامت، با ما مانند این دو مىآید»، و دو انگشت
سَبّابَتَیهِ.(51)
3582. الأمالی للطوسی بإسناده عن الحسین بن علیّ عن أمیر المؤمنین علیهما السلام: قال النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله: أحِبُّوا اللّهَ بِما یَغذوکُم بِهِ مِن نِعَمِهِ، و أحِبّونی لِحُبِّ اللّهِ، و أحِبّوا أهلَ بَیتی لِحُبّی.(52)
3583. سنن الترمذی بإسناده عن الإمام الحسین عن أبیه علیّ بن أبی طالب علیهما السلام: أنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله أخَذَ بِیَدِ حَسَنٍ وحُسَینٍفَقالَ: مَن أحَبَّنی و أحَبَّ هذَینِ و أباهُما وامَّهُما، کانَ مَعی فی دَرَجَتی یَومَ القِیامَةِ.(53)
3584. الأمالی للطوسی بإسناده عن الحسین بن علیّ عن أبیه علیّ علیهما السلام: قالَ النَّبِیُّ صلى الله علیه و آله: یا أبا ذَرٍّ! مَن أحَبَّنا أهلَ البَیتِفَلیَحمَدِ اللّهَ عَلى أوَّلِ النِّعَمِ. قالَ: یا رَسولَ اللّهِ! وما أوَّلُ النِّعَمِ؟
قالَ: طیبُ الوِلادَةِ؛ إنَّهُ لا یُحِبُّنا أهلَ البَیتِ إلّا مَن طابَ مَولِدُهُ.(54)
3585. معانی الأخبار بإسناده عن الحسین بن علیّ عن أبیه أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب علیهما السلام: قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: یا عَلِیُّ، مَن أحَبَّنی و أحَبَّکَ و أحَبَّ الأَئِمَّةَ مِن وُلدِکَ فَلیَحمَدِ اللّهَ عَلى طیبِ مَولِدِهِ، فَإِنَّهُ لا یُحِبُّنا إلّا مَن طابَت وِلادَتُهُ، ولا یُبغِضُنا إلّا مَن خَبُثَت وِلادَتُهُ.(55)
اشارهاش را کنار هم قرار داد.
3582. الأمالى، طوسى به سندش، از امام حسین علیه السلام، از امام على علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «خدا را به خاطر نعمتهایش که به شما مىدهد، دوست بدارید و مرا به خاطرِ خدا دوست بدارید و اهل بیتم را به خاطر من، دوست بدارید».
3583. سنن الترمذى به سندش، از امام حسین علیه السلام، از امام على علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله دست حسن و حسین را گرفت و فرمود: «کسى که من و این دو و پدر و مادر این دو را دوست بدارد، در روز قیامت، با من در یک جایگاه خواهد بود».
3584. الأمالى، طوسى به سندش، از امام حسین علیه السلام، از امام على علیه السلام: پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود: «اى ابو ذر! هرکه ما اهل بیت را دوست داشت، پس خدا را بر نخستین نعمت، سپاس گوید».
ابو ذر پرسید: اى پیامبر خدا! نخستین نعمت، کدام است؟
فرمود: «حلالزادگى. تنها حلالزاده، ما اهل بیت را دوست دارد».
3585. معانى الأخبار به سندش، از امام حسین علیه السلام، از امام على علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «اى على! هر کس مرا دوست بدارد و تو را نیز دوست بدارد و امامانِ نسل تو را نیز دوست داشته باشد، باید خدا را بر حلالزاده بودنش سپاس بگزارد؛ چرا که تنها حلالزاده، ما را دوست مىدارد و تنها، حرامزاده، ما را دشمن مىدارد».
3586. شرح الأخبار عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: مَن أحَبَّنا أهلَ البَیتِ بِقَلبِهِ، وجاهَدَ مَعَنا بِلِسانِهِ ویَدِهِ؛ فَهُوَ مَعَنا فِیالجَنَّةِ فِی الرَّفیقِ الأَعلى(56)
ومَن أحَبَّنا بِقَلبِهِ، وجاهَدَ مَعَنا بِلِسانِهِ، وضَعُفَ عَن أنیُجاهِدَ مَعَنا بِیَدِهِ؛ فَهُوَ مَعَنا فِیالجَنَّةِ دونَ تِلکَ.
ومَن أحَبَّنا بِقَلبِهِ، وضَعُفَ عَن أن یُجاهِدَ مَعَنا بِلِسانِهِ ویَدِهِ؛ فَهُوَ مَعَنا فِی الجَنَّةِ دونَ ذلِکَ.
ومَن أبغَضَنا بِقَلبِهِ، و أعانَ عَلَینا بِلِسانِهِ ویَدِهِ؛ فَهُوَ فِی الدَّرکِ الأَسفَلِ مِنَ النّارِ.
ومَن أبغَضَنا بِقَلبِهِ ولِسانِهِ، وکَفَّ عَنّا یَدَهُ؛ فَهُوَ فِی النّارِ فَوقَ ذلِکَ.
ومَن أبغَضَنا بِقَلبِهِ، وکَفَّ عَنّا لِسانَهُ ویَدَهُ؛ فَهُوَ فِی النّارِ فَوقَ ذلِکَ.(57)
3587. شرح الأخبار عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: مَن تَوالانا بِقَلبِهِ، وذَبَّ عَنّا بِلِسانِهِ ویَدِهِ؛ فَهُوَ مَعَنا فِی الرَّفیقِ الأَعلى.
ومَن تَوالانا بِقَلبِهِ، وذَبَّ عَنّا بِلِسانِهِ، وضَعُفَ أن یَذُبَّ عَنّا بِیَدِهِ؛ فَهُوَ مَعَنا فِی الجَنَّةِ دونَ ذلِکَ.
ومَن تَوالانا بِقَلبِهِ، وضَعُفَ أن یَذُبَّ عَنّا بِلِسانِهِ ویَدِهِ؛ فَهُوَ مَعَنا فِی الجَنَّةِ دونَ ذلِکَ.
ومَن أبغَضَنا بِقَلبِهِ، و أعانَ عَلَینا بِلِسانِهِ ویَدِهِ؛ فَهُوَ فِی الدَّرکِ الأَسفَلِ مِنَ النّارِ.
ومَن أبغَضَنا بِقَلبِهِ، و أعانَ عَلَینا بِلِسانِهِ، ولَم یُعِن عَلَینا بِیَدِهِ؛ فَهُوَ فِی النّارِ فَوقَ ذلِکَ.
3586. شرح الأخبار از امام حسین علیه السلام: هر کس ما اهل بیت را به دل دوست بدارد و با زبان و دستش همراه ما بجنگد، با ما در بهشت، در رَفیقِ اعلا(58) خواهد بود.
و هر کس ما را به دل دوست بدارد و با زبانش همراه ما بجنگد، ولى از جنگیدن با سلاح به همراه ما ناتوان باشد، با ما در بهشت است، امّا در درجهاى فروتر.
و هر کس به دل ما را دوست بدارد و از این که با دست و زبان بجنگد، ناتوان باشد، با ما در بهشت است، امّا از درجه قبلى هم فروتر.
و هر کس به دل ما را دشمن بدارد و با دست و زبان، علیه ما بکوشد، در ژرفترین دَرَکات آتش [دوزخ] است.
و هر کس به دل و زبان با ما دشمنى کند، امّا اقدام عملى انجام ندهد، در آتش است، امّا بالاتر از درجه قبلى.
و هر کس به دل ما را دشمن بدارد و دست و زبان خویش را از ما نگاه دارد، در آتش است، امّا بالاتر از درجه قبلى.
3587. شرح الأخبار از امام حسین علیه السلام: هر کس ما (اهل بیت) را با دلش دوست بدارد و با زبان و دستش از ما دفاع کند، با ما در رَفیقِ اعلا خواهد بود.
و هر کس ما را به دل دوست بدارد و با زبانش از ما دفاع کند، ولى نتواند با دستش از ما دفاع کند، با ما در بهشت است، امّا در درجهاى پایینتر.
و هر کس ما را به دل دوست بدارد، ولى از این که با زبان و دستش از ما دفاع کند، ناتوان باشد، با ما در بهشت است، امّا از درجه قبلى هم پایینتر.
و هر کس با دلش ما را دشمن بدارد و با زبان و دستش علیه ما یارى دهد، در ژرفترین جایگاه آتش [دوزخ] است.
و هر کس ما را به دل، دشمن بدارد و با زبانش علیه ما یارى دهد، ولى با دستش علیه ما کارى نکند، در آتش است، امّا اندکى بالاتر از درجه قبلى.
ومَن أبغَضَنا بِقَلبِهِ، ولَم یُعِن عَلَینا بِلِسانِهِ ولا بِیَدِهِ؛ فَهُوَ فِی النّارِ فَوقَ ذلِکَ.(59)
3588. الأمالی للمفید عن عبد الرحمن بن أبی لیلى عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: الزَموا مَوَدَّتَنا أهلَ البَیتِ، فَإِنَّهُ مَن لَقِیَ اللّهَ وهُوَ یُحِبُّنا دَخَلَ الجَنَّةَ بِشَفاعَتِنا. وَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ، لا یَنتَفِعُ عَبدٌ بِعَمَلِهِ إلّا بِمَعرِفَتِنا.(60)
3589. فضائل الشیعة بإسناده عن الإمام الحسین علیه السلام: قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: حُبّی وحُبُّ أهلِ بَیتی نافِعٌ فی سَبعَةِ مَواطِنَ أهوالُهُنَّ عَظیمَةٌ: عِندَ الوَفاةِ، وفِی القَبرِ، وعِندَ النُّشورِ، وعِندَ الکِتابِ، وعِندَ الحِسابِ، وعِندَ المیزانِ، وعِندَ الصِّراطِ.(61)
3590. نزهة الناظر عن أبان بن تغلب: قالَ الإِمامُ الشَّهیدُ علیه السلام: مَن أحَبَّنا کانَ مِنّا أهلَ البَیتِ. فَقُلتُ: مِنکُم أهلَ البَیتِ؟! فَقالَ: مِنّا أهلَ البَیتِ، حَتّى قالَها ثَلاثا.
ثُمَّ قالَ علیه السلام: أما سَمِعتَ قَولَ العَبدِ الصّالِحِ: «فَمَنْ تَبِعَنِی فَإِنَّهُ مِنِّی»؟(62)(63)
3591. کشف الغمّة عن الإمام الحسین علیه السلام: مَن أتانا لَم یَعدَم خَصلَةً مِن أربَعٍ: آیَةً مُحکَمَةً، وقَضِیَّةً عادِلَةً، و أخا مُستَفادا، ومُجالَسَةَ العُلَماءِ.(64)
3592. المناقب لابن المغازلی عن أبی سعید دینار عن الإمام الحسین علیه السلام: مَن أحَبَّنا نَفَعَهُ اللّهُ بِحُبِّنا
و هر کس ما را به دل دشمن بدارد، امّا با زبان و دستش علیه ما کارى نکند، در آتش است، امّا بالاتر از درجه قبلى.
3588. الأمالى، مفید به نقل از عبد الرحمن بن ابى لیلى، از امام حسین علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «به مودّت ما اهل بیت ملتزم باشید که هر کس خدا را دیدار کند، در حالى که ما را دوست مىدارد، با شفاعت ما به بهشتْ وارد مىشود و سوگند به کسى که جانم به دست اوست، هیچ بندهاى از عملش سود نمىبرد، جز با معرفت به ما».
3589. فضائل الشیعة به سندش، از امام حسین علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «محبّت من و محبّت اهل بیت من، در هفت جاى هولناک، سودمند است: هنگام مرگ، در قبر، هنگام بیرون آمدن [از قبر]، هنگام گرفتن نامه [ى اعمال]، هنگام محاسبه [ى اعمال]، هنگام وزنشدن [اعمال]، و هنگام [عبور از] صراط».
3590. نزهة الناظر به نقل از ابان بن تَغلِب: امام شهید (امام حسین) علیه‌السلام فرمود: «هر کس ما را دوست بدارد، از ما اهل بیت است».
گفتم: از شما اهل بیت؟!
فرمود: «از ما اهل بیت».
این جمله را تا سه بار، تکرار کرد و سپس فرمود: «آیا گفته ابراهیم، بنده شایسته [ى خدا] را نشنیدهاى که: «هر کس از من پیروى کند، از من است»؟».
3591. کشف الغُمّة از امام حسین علیه السلام: هر کس نزد ما بیاید، یکى از این چهار ویژگى را از دست نمىدهد: آیتى استوار، حُکمى عادلانه، برادرى کارآمد، و همنشینى با عالمان.
3592. المناقب، ابن مَغازِلى به نقل از ابوسعید دینار، از امام حسین علیه السلام: هر کس ما را دوست بدارد، خداوند، سودى از آن [دوستى] به او مىرساند، هر چند در دیلم،
وإن کانَ أسیرا فِی الدَّیلَمِ، وإنَّ حُبَّنا لَیُساقِطُ(65) الذُّنوبَ کَما تُساقِطُ الرّیحُ الوَرَقَ.(66)
3 / 6
ولایة أهل البیت علیهم السلام
3593. الأمالی للطوسی بإسناده عن الحسین عن أبیه أمیر المؤمنین علیهما السلام عن رسول اللّه صلى الله علیه و آله: أخبَرَنی جَبرَئیلُ الرّوحُ الأَمینُ عَنِ اللّهِ تَقَدَّسَت أسماؤُهُ وجَلَّ وَجهُهُ، قالَ: إنّی أنَا اللّهُ لا إلهَ إلّا أنَا وَحدی؛ عِبادی فَاعبُدونی، وَلیَعلَم مَن لَقِیَنی مِنکُم بِشَهادَةِ أن لا إلهَ إلَا اللّهُ مُخلِصا بِها أنَّهُ قَد دَخَلَ حِصنی، ومَن دَخَلَ حِصنی أمِنَ عَذابی.
قالوا: یَابنَ رَسولِ اللّهِ، وما إخلاصُ الشَّهادَةِ للّهِ؟
قالَ: طاعَةُ اللّهِ ورَسولِهِ، ووِلایَةُ أهلِ بَیتِهِ علیهم السلام.(67)
3 / 7
صلة أهل البیت علیهم السلام
3594. الأمالی للطوسی بإسناده عن الإمام الحسین علیه السلام: قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: مَن أرادَ التَّوَسُّلَ إلَیَّ، و أن یَکونَ لَهُ عِندی یَدٌ أشفَعُ لَهُ بِها یَومَ القِیامَةِ، فَلیَصِل أهلَ بَیتی ویُدخِلِ السُّرورَ عَلَیهِم.(68)
اسیر باشد. بىگمان، محبّت ما، گناهان را مىریزد، همان گونه که باد، برگ را فرو مىریزد.
3 / 6
ولایت اهلبیت علیهم السلام
3593. الأمالى، طوسى به سندش، از امام حسین علیه السلام: پدرم امیر مؤمنان علیه السلام، از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله، از جبرئیل روح الأمین، از خداوند که نامهایش پاک و ذاتش باشکوه است چنین خبر داد [که مىفرماید:]: «منم خداوند یکتایى که خدایى جز من نیست. بندگان من! مرا بپرستید و هر یک از شما که مرا با گواهى خالصانه به یکتایى و یگانگىام دیدار کند، باید بداند که به قلعه من در آمده است، و هر کس به قلعه من در آید، از عذاب من، ایمن است».
گفتند: اى فرزند پیامبر خدا! گواهى خالصانه براى خدا، یعنى چه؟
فرمود: «اطاعت از خدا و پیامبرش و [پذیرفتن] ولایت خاندان پیامبر علیهم السلام».
3 / 7
نیکى به اهلبیت علیهم السلام
3594. الأمالى، طوسى به سندش، از امام حسین علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «هر که مىخواهد به من توسّل جوید و براى او نزد من احسانى باشد که به واسطه آن، روز قیامتْ او را شفاعت کنم، به خاندانم هدیه بدهد و آنان را شاد سازد».
3595. الأمالی للطوسی بإسناده عن الحسین بن فاطمة علیهما السلام بنت رسول اللّه صلى الله علیه و آله عن علیّ بن أبی طالب علیه‌السلام زوج فاطمة بنت رسول اللّه صلى الله علیه و آله، قال: أیُّما رَجُلٍ صَنَعَ إلى رَجُلٍ مِن وُلدی صَنیعَةً فَلَم یُکافِئهُ عَلَیها، فَأَنَا المُکافِئُ لَهُ عَلَیها.(69)
3 / 8
التوسل بأهل البیت علیهم السلام
3596. کفایة الأثر عن عبد اللّه بن سعد عن الحسین بن علیّ علیهما السلام عن النبیّ صلى الله علیه و آله: أخبَرَنی جَبرَئیلُ علیه السلام: لَمّا ثَبَّتَ اللّهُ عز و جل اسمَ مُحَمَّدٍعَلى ساقِ العَرشِ، قُلتُ: یا رَبَّ هذَا الاسمِ المَکتوبِ فی سُرادِقِ العَرشِ، أرِنی(70) أعَزَّ خَلقِکَ عَلَیکَ، قالَ: فَأَراهُ اللّهُ عز و جل اثنَی عَشَرَ أشباحا أبدانا بِلا أرواحٍ بَینَ السَّماءِ وَالأَرضِ، فَقالَ: یا رَبِّ بِحَقِّهِم عَلَیکَ إلّا أخبَرتَنی مَن هُم؟
قالَ: هذا نورُ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ، وهذا نورُ الحَسَنِ وَالحُسَینِ، وهذا نورُ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ، وهذا نورُ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ، وهذا نورُ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ، وهذا نورُ موسَى بنِ جَعفَرٍ، وهذا نورُ عَلِیِّ بنِ موسى، وهذا نورُ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ، وهذا نورُ عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ، وهذا نورُ الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ، وهذا نورُ الحُجَّةِ القائِمِ المُنتَظَرِ.
قالَ: فَکانَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله یَقولُ: ما أحَدٌ یَتَقَرَّبُ إلَى اللّهِ عز و جل بِهؤُلاءِ القَومِ، إلّا أعتَقَ اللّهُ تَعالى رَقَبَتَهُ مِنَ النّارِ.(71)
3595. الأمالى، طوسى به سندش، از امام حسین علیه السلام، از امام على علیه السلام: هر کس به یکى از فرزندان من نیکى کند، امّا او جبران نکند، من برایش جبران خواهم کرد.
3 / 8
توسل به اهلبیت علیهم السلام
3596. کفایة الأثر به نقل از عبد اللّه بن سعد، از امام حسین علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «جبرئیل علیه‌السلام به من خبر داد که چون خداى عز و جل، نام محمّد را بر پایه عرش نگاشت، گفتم: اى پروردگارِ این نام نوشته شده بر سراپرده عرش! عزیزترینِ خلقت را به من نشان ده.
خداوند عز و جل، دوازده مثال، همچون بدنهاى بىجان، میان آسمان و زمین، به او نشان داد.
جبرئیل علیه‌السلام گفت: پروردگارا! به حقّ ایشان بر تو، به من بگو اینان که هستند؟
خداوند فرمود: «این، نور على بن ابى طالب است و این، نور حسن و حسین است و این، نور على بن الحسین است و این، نور محمّد بن على است و این، نور جعفر بن محمّد است و این، نور موسى بن جعفر است و این، نور على بن موسى است و این، نور محمّد بن على است و این، نور على بن محمّد است و این، نور حسن بن على است و این، نور حجّت قائمِ منتظَر است».
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله سپس فرمود: «هیچ کس با این گروه به خدا تقرّب نجست، جز آن که خداى متعال، او را از آتش [دوزخ]، رهایى بخشید».
3 / 9
بغض أهل البیت علیهم‌السلام
3597. عیون أخبار الرضا علیه‌السلام بإسناده عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: ما کُنّا نَعرِفُ المُنافِقینَ عَلى عَهدِ رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله إلّا بِبُغضِهِم عَلِیّا ووُلدَهُ علیهم السلام.(72)
3598. سبل الهدى والرشاد عن أبی بکر البزقانی عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: أنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله قالَ: مَن سَبَّ أهلَ البَیتِ، فَإِنَّما یَسُبُّ اللّهَ ورَسولَهُ.(73)
3599. الأمالی للطوسی بإسناده عن الحسین بن علیّ علیهما السلام: حَدَّثَنی أبی أمیرُ المُؤمِنینَ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ علیه‌السلام قالَ: قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: حُرِّمَتِ الجَنَّةُ عَلى مَن ظَلَمَ أهلَ بَیتی وقاتَلَهُم، وعَلَى المُعتَرِضِ عَلَیهِم وَالسّابِّ لَهُم، «أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ وَ لا یُکَلِّمُهُمُ اللَّهُ وَ لا یَنْظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَکِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ»(74)(75)
3600. عیون أخبار الرضا علیه‌السلام بإسناده عن الحسین بن علیّ علیهما السلام عن النبیّ صلى الله علیه و آله عن جبرئیل عن اللّه تعالى: مَن عادى أولِیائی فَقَد بارَزَنی بِالمُحارَبَةِ، ومَن حارَبَ أهلَ بَیتِ نَبِیّی فَقَد حَلَّ عَلَیهِ عَذابی، ومَن تَوَلّى غَیرَهُم فَقَد حَلَّ عَلَیهِ غَضَبی، ومَن أعَزَّ غَیرَهُم فَقَد آذانی، ومَن آذانی فَلَهُ النّارُ.(76)
3 / 9
دشمنى با اهلبیت علیهم‌السلام
3597. عیون أخبار الرضا علیه‌السلام به سندش، از امام حسین علیه السلام: ما، در روزگار پیامبر خدا صلى الله علیه و آله، منافقان را تنها از دشمنىشان با على و فرزندانش مىشناختیم.
3598. سبل الهُدى و الرشاد به نقل از ابو بکر بَزَقانى، از امام حسین علیه السلام: پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «هر کس به اهل بیتْ دشنام دهد، به خدا و پیامبرش دشنام داده است».
3599. الأمالى، طوسى به سندش، از امام حسین علیه السلام: پدرم امیر مؤمنان على بن ابى طالب علیه‌السلام برایم گفت که پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمود: «بهشت، بر کسى که به خاندانم ستم کند و با آنان بجنگد، حرام است؛ و نیز بر کسى که متعرّضِ آنان شود و به آنان، ناسزا بگوید. «اینان را بهرهاى در آخرت نیست. خدا با آنان، سخن نمىگوید و روز قیامت، به آنان نمىنگرد و پاکشان نمىسازد و عذابى دردناک دارند»».
3600. عیون أخبار الرضا علیه‌السلام به سندش، از امام حسین علیه السلام، از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله، از جبرئیل علیه السلام، از خداى متعال: هر کس با اولیاى من عداوت ورزد، آشکارا با من به مبارزه برخاسته است و هر کس با اهل بیت پیامبرم بجنگد، عذابم بر او روا گشته است و هر کس غیرِ آنان را ولىّ خود گیرد، خشمم بر او روا شده است و هر کس جز آنان را گرامى بدارد، مرا آزار رسانده است و هر کس مرا آزار برساند، آتش [دوزخ] براى اوست.
3601. الأمالی للطوسی عن زید بن علیّ: حَدَّثَنی أبی عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه‌السلام وهُوَ آخِذٌ بِشَعرِهِ، قالَ: سَمِعتُ أبِی الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه‌السلام وهُوَ آخِذٌ بِشَعرِهِ، قالَ: سَمِعتُ أمیرَ المُؤمِنینَ عَلِیَّ بنَ أبی طالِبٍ علیه‌السلام وهُوَ آخِذٌ بِشَعرِهِ، قالَ: سَمِعتُ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله وهُوَ آخِذٌ بِشَعرِهِ، قالَ: مَن آذى شَعرَةً مِنّی فَقَد آذانی، ومَن آذانی فَقَد آذَى اللّهَ عز و جل، ومَن آذَى اللّهَ عز و جل لَعَنَهُ مَلَأُ السَّماواتِ ومَلَأُ الأَرضِ. وتَلا: «إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهِیناً»(77)(78)
3601. الأمالى، طوسى به نقل از زید بن على: پدرم على بن الحسین (زین العابدین) علیه السلام، در حالى که مویش را [در دست] گرفته بود، فرمود: از پدرم حسین علیه السلام، در حالى که مویش را گرفته بود، شنیدم که فرمود: از امیر مؤمنان، على بن ابى طالب علیه السلام، در حالى که مویش را گرفته بود، شنیدم که فرمود: از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله، در حالى که مویش را گرفته بود، شنیدم که فرمود: «هر کس یک موى مرا آزار دهد، مرا آزرده است و هر کس مرا آزار دهد، بىتردید، خداى عز و جل را آزرده است و هر کس خداى عز و جل را آزار دهد، همه آسمانیان و همه زمینیان، او را لعنت مىکنند» و سپس تلاوت کرد: «بىگمان، کسانى که خدا و پیامبرش را آزار مىدهند، خداوند، آنان را در دنیا و آخرت، لعنت مىکند و عذابى خوار کننده برایشان آماده ساخته است»».
1) الحریرةُ: دقیق یطبخ بلبن (الصحاح: ج 2 ص 628 «حرر»).
2) الأحزاب: 33.
3) تأویل الآیات الظاهرة: ج 2 ص 457 ح 21 عن زید بن علیّ عن الإمام زین العابدین علیه السلام، مجمع البیان: ج 8 ص 559 عن امّ سلمة نحوه، بحار الأنوار: ج 25 ص 213 ح 3.
4) الفتوح: ج 5 ص 17، مقتل الحسین علیه‌السلام للخوارزمی: ج 1 ص 185.
5) حریره: کاچى؛ هَریسه شیر و گندم.
6) الحجّ: 41.
7) المناقب لابن شهرآشوب: ج 4 ص 47، تأویل الآیات الظاهرة: ج 1 ص 342 ح 23، بحار الأنوار: ج 24 ص 166 ح 11.
8) کمال الدین: ص 239 ح 58 عن عبد اللّه بن محمّد بن علیّ التمیمی عن الإمام الرضا عن آبائه: وراجع: إعلام الورى: ج 2 ص 180، أهل البیت علیهم السلام: فی الکتاب والسنّة ص 125 (تحقیق حول حدیث الثقلین).
9) الکافی: ج 1 ص 398 ح 2، بصائر الدرجات: ص 12 ح 1، تفسیر العیّاشی: ج 1 ص 16 ح 9 عن الحکم بن عیینة نحوه، بحار الأنوار: ج 45 ص 93 ح 34.
10) آل عمران: 30.
11) شواهد التنزیل: ج 1 ص 560 ح 597.
12) تأویل الآیات الظاهرة: ج 1 ص 44 ح 18، التفسیر المنسوب إلى الإمام العسکری 7: ص 219 ح 101، بحار الأنوار: ج 11 ص 150 ح 25.
13) علل الشرائع: ص 23 ح 1، بحار الأنوار: ج 60 ص 311.
14) کنز الفوائد: ج 1 ص 149 عن موسى بن إسماعیل عن أبیه عن الإمام الکاظم عن آبائه:، بحار الأنوار: ج 27 ص 228 ح 30.
15) مئة منقبة: ص 109 عن موسى بن إسماعیل عن أبیه عن الإمام الکاظم عن آبائه:.
16) لکن الصحیح: إنّ ولید بن عتبة، عامل یزید على مدینة رسول اللّه 9.
17) یعنی یزید بن معاویة لعنه اللّه.
18) الأمالی للصدوق: ص 216 ح 239، بحار الأنوار: ج 44 ص 312 ح 1، وراجع: موسوعة الإمام الحسین علیه السلام: ج 3 ص 390 ح 956.
19) حَبیب به معناى «محبوب»، و ولى به معناى «دوست» و «ولایتْیافته»، و آیت نیز بهمعناى «نشانه» و «جلوهگاه» است.
20) صحیح، آن است که ولید بن عُتبه، کارگزار یزید در مدینه بود.
21) ر. ک: ج 3 ص 391 ح 956.
22) الملهوف: ص 98، مثیر الأحزان: ص 24 نحوه، بحار الأنوار: ج 44 ص 325 ح 2؛ الفتوح: ج 5 ص 14، مقتل الحسین علیه‌السلام للخوارزمی: ج 1 ص 184.
23) نزهة الناظر: ص 85 ح 21.
24) أنساب الأشراف: ج 3 ص 359، دعائم الإسلام: ج 1 ص 258 وفیه عن الإمام الحسن علیه‌السلام نحوه.
25) مسند ابن حنبل: ج 1 ص 428 ح 1731، المعجم الکبیر: ج 3 ص 86 ح 2741 وفیه «للحسن بن علیّ» بدل «للحسین بن علیّ» نحوه.
26) امام حسین علیه‌السلام خُردسال بود که پیامبر صلى الله علیه و آله درگذشت.
27) تأویل الآیات الظاهرة: ج 2 ص 820 ح 9، بحار الأنوار: ج 25 ص 70 ح 60.
28) الأدَمُ: جَمع أدیم؛ وهو الجِلد الذی قد تمّ دباغه (تاج العروس: ج 16 ص 9 «أدم»).
29) روضة الواعظین: ص 162، المناقب لابن شهرآشوب: ج 3 ص 351 وفیه صدره إلى «درهما»، بحار الأنوار: ج 43 ص 112 ح 24 وراجع: کشف الغمّة: ج 1 ص 349.
30) الشَّارِفُ: النّاقَةُ المُسِنّة (النهایة: ج 2 ص 462 «شرف»).
31) قَینُقَاع: بطن من بطون یهود المدینة (النهایة: ج 4 ص 136 «قینقاع»).
32) إذخِر: نبات معروف عریض الأوراق طیّب الرائحة … یحرقه الحدّاد بدل الحطب والفحم (مجمع البحرین: ج 1 ص 631 «ذخر»).
33) صحیح البخاری: ج 2 ص 736 ح 1983، صحیح مسلم: ج 3 ص 1569 ح 2، سنن أبی داوود: ج 3 ص 148 ح 2986، السنن الکبرى: ج 6 ص 253 ح 11853 عن الزهری، کنز العمّال: ج 5 ص 502 ح 13742.
34) ورودت هذه الراویة فی الکافی:ج 1ص 398 ح 4 و بصائر الدرجات: ص 471 ح 2 نقلا عن جعیدالهمدانی عن الامام سجاد علیه السلام مع انه لیس فی شهداء کربلا اسم جعید الهمدانی.
35) عیی بالأمر: لم یهتدِ لوجه مراده، أو عجز عنه. وعیی فی المنطق: حصر (القاموس المحیط: ج 4 ص 368 «عیّ»).
36) بصائر الدرجات: ص 452 ح 7، مختصر بصائر الدرجات: ص 1 نحوه، بحار الأنوار: ج 25 ص 57 ح 23.
37) اذخِر، گیاهى مشهور با برگهایى پهن و خوشبوست که درگذشته آهنگران، آن را به جاى هیزم و زغال مىسوزاندهاند.
38) الشورى: 23.
39) فی المصدر: «من بعد»، والتصویب من بحار الأنوار والمصادر الاخرى.
40) الأحقاف: 8.
41) الشورى: 25.
42) عیون أخبار الرضا 7: ج 1 ص 235 ح 1، بشارة المصطفى: ص 232، الأمالی للصدوق: ص 621 کلّها عن الریّان بن الصلت عن الإمام الرضا عن آبائه:، تحف العقول: ص 432 وفیهما «لا تؤذوا» بدل «أن تودّوا»، بحار الأنوار: ج 25 ص 228 ح 20.
43) تأویل الآیات الظاهرة: ج 2 ص 545 ح 9، بحار الأنوار: ج 23 ص 251 ح 27.
44) المعجم الکبیر: ج 3 ص 125 ح 2880.
45) الأمالی للطوسی: ص 253 ح 455، بشارة المصطفى: ص 123، بحار الأنوار: ج 27 ص 84 ح 26؛ تاریخ دمشق: ج 14 ص 184.
46) المحاسن: ج 1 ص 134 ح 168، شرح الأخبار: ج 1 ص 444 ح 116 نحوه، بحار الأنوار: ج 27 ص 90 ح 44؛ المعجم الکبیر: ج 3 ص 125 ح 2880 نحوه. ولعلّ المراد منه أنّ محبّة أهل البیت لها منافع حتى وإن کانت المحبّة للدنیا فضلًا عن کونها للّه والآخرة. و أحد فوائد محبّتهم للدنیا، هو التمتّع فی ظلّ عدالتهم وحکومتهم العادلة، فإنّ العدالة بإعطاء کلّ ذی حقّ حقّه، فلا یبخس نصیبه.
47) نَکَتَ الأرض (بالقضیب): هو أن یؤثّر فیها بطرفه، فِعل المُفَکِّر المهموم (النهایة: ج 5 ص 113 «نکت»).
48) القصیرة: التمرة، والطویلة: النخلة، [مَثَلٌ] یُضرب لاختصار الکلام (مجمع الأمثال: ج 2 ص 499).
49) ما بین القوسین لیس موجودا فی بحار الأنوار.
50) شاید منظور امام علیه‌السلام ایناست که دوستى با اهل بیت علیهم السلام به خاطر دنیا هم فوایدى دارد، چه رسد به دوستى با آنها به خاطر خدا؛ چرا که یکى از فایدههاى دوستى با آنان در دنیا، بهرهمندى از عدالت و حکومت عادلانه آنهاست و عدالت، حقّ هر کسى را ادا مىکند و کسى را در دنیا، بىنصیب نمىگذارد.
51) أعلام الدین: ص 460، بحار الأنوار: ج 27 ص 127 ح 118.
52) الأمالی للطوسی: ص 278 ح 531، بشارة المصطفى: ص 132 کلاهما عن عیسى بن أحمد بن عیسى بن المنصور عن الإمام الهادی عن آبائه:.
53) سنن الترمذی: ج 5 ص 641 ح 3733، مسند ابن حنبل: ج 1 ص 168 ح 576، اسد الغابة: ج 4 ص 104 کلّها عن علیّ بن جعفر عن الإمام الکاظم عن آبائه:، کنز العمّال: ج 12 ص 97 ح 34161؛ العمدة: ص 274 ح 436 عن علیّ بن جعفر عن الإمام الکاظم عن آبائه:، بحار الأنوار: ج 37 ص 72 ح 39.
54) الأمالی للطوسی: ص 455 ح 1018 عن الحسین بن زید وعبد اللّه بن إبراهیم الجعفری عن الإمام الصادق عن آبائه:، بحار الأنوار: ج 27 ص 150 ح 18.
55) معانی الأخبار: ص 161 ح 3، علل الشرائع: ص 141 ح 3، الأمالی للصدوق: ص 562 ح 756، بشارة المصطفى: ص 177 کلّها عن زید بن علیّ عن الإمام زین العابدین علیه السلام، بحار الأنوار: ج 27 ص 146 ح 5.
56) الرَّفیق: جماعة الأنبیاء الذین یسکنون أعلى علّیّین (النهایة: ج 2 ص 246 «رفق»).
57) شرح الأخبار: ج 1 ص 165 ح 120، الخصال: ص 629 ح 10 عن محمّد بن مسلم عن الإمام الصادق عن آبائه عن الإمام علیّ: نحوه وراجع: تحف العقول: ص 118.
58) منظور از «رَفیق اعلا»، برترین جایگاه بهشت (اعلى علّیین) است که گروهپیامبران در آن، جا دارند.
59) شرح الأخبار: ج 3 ص 121.
60) الأمالی للمفید: ص 13 ح 1، الأمالی للطوسی: ص 187 ح 314، المحاسن: ج 1 ص 135 ح 169، المناقب للکوفی: ج 2 ص 100 وفیها «یودّنا» بدل «یحبّنا» و «بمعرفة حقّنا» بدل «بمعرفتنا»، بحار الأنوار: ج 27 ص 90 ح 45 و ص 170 ح 10.
61) فضائل الشیعة: ص 47 ح 2، الأمالی للصدوق: ص 60 ح 17 کلاهما عن جابر عن الإمام الباقر عن أبیه علیهما السلام، بحار الأنوار: ج 27 ص 158 ح 3 وراجع: الخصال: ص 360 ح 49.
62) إبراهیم: 36.
63) نزهة الناظر: ص 85 ح 19.
64) کشف الغمّة: ج 2 ص 244، بحار الأنوار: ج 44 ص 195 ح 9.
65) فی المصدر: «لتساقط»، والصواب ما أثبتناه. وساقَطَه: أسقطه وتابع إسقاطه (لسان العرب: ج 7 ص 316 «سقط»).
66) المناقب لابن المغازلی: ص 400 ح 454؛ شرح الأخبار: ج 2 ص 513 ح 906 عن علیّ بن حمزة نحوه.
67) الأمالی للطوسی: ص 589 ح 1220 عن أبی الصلت عبد السلام بن صالح الهروی عن الإمام الرضا عن آبائه:، بحار الأنوار: ج 49 ص 120 ح 1 وراجع: الأمالی للصدوق: ص 306 ح 349 و ح 350.
68) الأمالی للطوسی: ص 423 ح 947، الأمالی للصدوق: ص 462 ح 615 کلاهما عن أبان بن تغلب عن الإمام الباقر عن أبیه علیهما السلام، کشف الغمّة: ج 2 ص 25 عن الإمام الباقر عن أبیه علیهما السلام عنه علیه السلام، بحار الأنوار: ج 26 ص 227 ح 1؛ الفصول المهمّة: ص 25 عن الإمام الباقر عن أبیه علیهما السلام عنه علیه السلام.
69) الأمالی للطوسی: ص 355 ح 736 عن علیّ بن جعفر عن الإمام الکاظم عن آبائه:، بحار الأنوار: ج 96 ص 225 ح 23 نقلًا عن الأمالی للطوسی بإسناده إلى رسول اللّه 9.
70) فی بعض نسخ المصدر: «أرى» بدل «أرنی».
71) کفایة الأثر: ص 170، بحار الأنوار: ج 36 ص 341 ح 206.
72) عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج 2 ص 67 ح 305 عن الحسن بن عبد اللّه التمیمی عن الإمام الرضا عن آبائه:، بحار الأنوار: ج 39 ص 302 ح 113.
73) سبل الهدى والرشاد: ج 11 ص 8.
74) آل عمران: 77.
75) الأمالی للطوسی: ص 164 ح 272 عن داوود بن سلیمان الغازی عن الإمام الرضا عن آبائه:، کشف الغمّة: ج 2 ص 15 عن الإمام الرضا عن آبائه:.
76) عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج 2 ص 68 ح 315 عن محمّد بن عبد اللّه بن علیّ عن الإمام الرضا عن آبائه:، بحار الأنوار: ج 27 ص 205 ح 12.
77) الأحزاب: 57.
78) الأمالی للطوسی: ص 451 ح 1006، عیون أخبار الرضا علیه السلام: ج 1 ص 250 ح 3، الأمالی للصدوق: ص 409 ح 530، دلائل الإمامة: ص 135 ح 44 ولیس فیها الآیة، بحار الأنوار: ج 27 ص 206 ح 13؛ المناقب للخوارزمی: ص 328 ح 344.
