2 / 1
فریضة على کل مؤمن
2970. تهذیب الأحکام عن محمّد بن مسلم عن أبی جعفر [الباقر] علیه السلام: مُروا شیعَتَنا بِزِیارَةِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام؛ فَإِنَّ إتیانَهُ … مُفتَرَضٌ عَلى کُلِّ مُؤمِنٍ یُقِرُّ لَهُ بِالإِمامَةِ مِنَ اللّهِ [عَزَّ وجَلَ].(1)
2971. تهذیب الأحکام عن عبد الرحمن بن کثیر عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: لَو أنَّ أحَدَکُم حَجَّ دَهرَهُ، ثُمَّ لَم یَزُرِ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه السلام، لَکانَ تارِکا حَقّا مِن حُقوقِ رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله؛ لِأَنَّ حَقَّ الحُسَینِ علیه‌السلام فَریضَةٌ مِنَ اللّهِ تَعالى واجِبَةٌ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ.(2)
2972. کامل الزیارات عن علیّ بن میمون: سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه‌السلام یَقولُ: لَو أنَّ أَحَدَکُم حَج
2 / 1
بر هر مؤمن، واجب است
2970. تهذیب الأحکام به نقل از محمّد بن مسلم، از امام باقر علیه السلام: پیروان ما را به زیارت قبر حسین علیه السلام، فرمان دهید که آمدن به آن جا … بر هر باایمانى که امامت او را از سوى خداوندت باور دارد، واجب است.
2971. تهذیب الأحکام به نقل از عبد الرحمن بن کثیر، از امام صادق علیه السلام: اگر یکى از شما، در تمام روزگارش حج بگزارد، امّا حسین بن على علیه‌السلام را زیارت نکند، حقّى از حقوق پیامبر خدا صلى الله علیه و آله را وا گذاشته است؛ زیرا حقّ حسین علیه السلام، فریضهاى است از سوى خداى متعال و بر هر مسلمانى، واجب است.
2972. کامل الزیارات به نقل از على بن میمون: شنیدم که امام صادق علیه‌السلام مىفرماید: «اگر یکى از شما، هزار حج بگزارد، امّا به زیارت قبر حسین بن على علیه‌السلام نیاید، حقّى از حقوق خداى متعال را وا نهاده است».
ألفَ حَجَّةٍ، ثُمَّ لَم یَأتِ قَبرَ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام، لَکانَ قَد تَرَکَ حَقّا مِن حُقوقِ اللّه تَعالى.
وسُئِلَ عَن ذلِکَ فَقالَ: حَقُّ الحُسَینِ علیه‌السلام مَفروضٌ عَلى کُلِّ مُسلِمٍ.(3)
2973. کامل الزیارات عن امّ سعید الأحمسیّة عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام، قالت: قالَ لی: یا امَّ سَعیدٍ! تَزورینَ قَبرَ الحُسَینِ؟ قالَت: قُلتُ: نَعَم.
فَقالَ لی: زُوریهِ؛ فَإِنَّ زِیارَةَ قَبرِ الحُسَینِ واجِبَةٌ عَلَى الرِّجالِ وَالنِّساءِ.(4)
2974. کامل الزیارات عن هارون بن خارجة عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام، قال: سَأَلتُهُ عَمَّن تَرَکَ الزِّیارَةَ زِیارَةَ قَبرِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه‌السلام مِن غَیرِ عِلَّةٍ.
قالَ: هذا رَجُلٌ مِن أهلِ النّارِ.(5)
2975. کامل الزیارات عن أبان بن تغلب: قالَ لی جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ علیه السلام: یا أبانُ! مَتى عَهدُکَ بِقَبرِ الحُسَینِ علیه السلام؟
قُلتُ: لا وَاللّهِ، یَابنَ رَسولِ اللّهِ! ما لی بِهِ عَهدٌ مُنذُ حینٍ.
فَقالَ: سُبحانَ اللّهِ العَظیمِ! و أنتَ مِن رُؤَساءِ الشّیعَةِ تَترُکُ زِیارَةَ الحُسَینِ علیه‌السلام لا تَزورُهُ، مَن زارَ الحُسَینَ علیه‌السلام کَتَبَ اللّهُ لَهُ بِکُلِّ خُطوَةٍ حَسَنَةً، ومَحا عَنهُ بِکُلِّ خُطوَةٍ سَیِّئَةً، وغَفَرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ وما تَأَخَّرَ.
یا أبانُ! لَقَد قُتِلَ الحُسَینُ علیه السلام، فَهَبَطَ عَلى قَبرِهِ سَبعونَ ألفَ مَلَکٍ شُعثٍ غُبرٍ یَبکونَ عَلَیهِ، ویَنوحونَ عَلَیهِ إلى یَومِ القِیامَةِ.(6)
و از همین موضوع، پرسیده شد. امام علیه‌السلام فرمود: «حقّ حسین علیه‌السلام بر هر مسلمانى، واجب است».
2973. کامل الزیارات به نقل از امّ سعید احمَسى: امام صادق علیه‌السلام به من فرمود: «اى امّ سعید! آیا قبر حسین علیه‌السلام را زیارت مىکنى؟».
گفتم: آرى.
امام علیه‌السلام به من فرمود: «او را زیارت کن، که زیارت قبر حسین علیه‌السلام بر مردان و زنان، واجب است».
2974. کامل الزیارات به نقل از هارون بن خارجه: از امام صادق علیه السلام، در باره کسى پرسیدم که زیارت قبر حسین بن على علیه‌السلام را بدون مشکلى وا مىگذارد.
امام علیه‌السلام فرمود: «این، مردى از دوزخیان است».
2975. کامل الزیارات به نقل از ابان بن تَغلِب: امام جعفر صادق علیه‌السلام به من فرمود: «اى ابان! کِى قبر حسین علیه‌السلام را زیارت کردهاى؟».
گفتم: به خدا سوگند، اى فرزند پیامبر خدا! مدّتهاست که آن را زیارت نکردهام.
امام علیه‌السلام فرمود: «منزّه است خداى بِشْکوه! تو از سران شیعه هستى و زیارت حسین علیه‌السلام را وا مىگذارى و به زیارت قبرش نمىروى؟ هر کس حسین علیه‌السلام را زیارت کند، خداوند براى هر گامش، حَسَنهاى برایش مىنویسد و با هر گامش، گناهى را از او مىزُداید و گناهان گذشته و آیندهاش را مىآمرزد.
اى ابان! بىتردید، حسین علیه‌السلام به شهادت رسید و هفتاد هزار فرشته پریشان غبار آلوده، گریان بر قبرش فرود آمدند و تا روز قیامت، بر او نوحه مىکنند».
2 / 2
من لم یزره کان منتقص الإیمان
2976. المزار للمفید عن محمّد بن مسلم عن أبی جعفر [الباقر] علیه السلام: مَن لَم یَأتِ قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام مِن شَیعَتِنا، کانَ مُنتَقَصَ الإِیمانِ مُنتَقَصَ الدّینِ.(7)
2977. کامل الزیارات عن أبی بکر الحضرمی عن أبی جعفر [الباقر] علیه السلام: مَن أرادَ أنْ یَعلَمَ أنَّهُ مِن أهلِ الجَنَّةِ فَلیَعرِض حُبَّنا عَلى قَلبِهِ فَإِن قَبِلَهُ فَهُوَ مُؤمِنٌ، ومَن کانَ لَنا مُحِبّا فَلیَرغَب فی زِیارَةِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام؛ فَمَن کانَ لِلحُسَینِ علیه‌السلام زَوّارا عَرَفناهُ بِالحُبِّ لَنا أهلَ البَیتِ، وکانَ مِن أهلِ الجَنَّةِ، ومَن لَم یَکُن لِلحُسَینِ علیه‌السلام زَوّارا کانَ ناقِصَ الإِیمانِ.(8)
2978. تهذیب الأحکام عن عنبسة بن مصعب عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: مَن لَم یَأتِ قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام حَتّى یَموتَ، کانَ مُنتَقَصَ الإِیمانِ، مُنتَقَصَ الدّینِ، إن ادخِلَ الجَنَّةَ کانَ دونَ المُؤمِنینَ فیها.(9)
2979. کامل الزیارات عن سیف بن عمیر عن رجل عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: مَن لَم یَأتِ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام، وهُوَ یَزعُمُ أنَّهُ لَنا شیعَةٌ حَتّى یَموتَ، فَلَیسَ هُوَ لَنا بِشیعَةٍ، وإن کانَ مِن أهلِ الجَنَّةِ فَهُوَ مِن ضیفانِ أهلِ الجَنَّةِ.(10)
2 / 2
هر کس حسین علیه‌السلام را زیارت نکند، ایمانش ناقص است
2976. المزار، مفید به نقل از محمّد بن مسلم، از امام باقر علیه السلام: هر کس از پیروان ما که نزد قبر حسین علیه‌السلام نیاید، ایمان و دینش ناقص است.
2977. کامل الزیارات به نقل از ابو بکر حَضرَمى، از امام باقر علیه السلام: هر کس مىخواهد بداند که از بهشتیان است [یا نه]، محبّت ما را بر دلش عرضه کند. اگر پذیرفت، مؤمن است. هر کس دوستدار ماست، باید به زیارت قبر حسین علیه‌السلام رغبت داشته باشد، و هر کس که زائر حسین علیه‌السلام شد، ما اهل بیت، او را دوستدار خود مىشناسیم و از بهشتیان است، و هر کس زائر حسین علیه‌السلام نباشد، ایمانش ناقص است.
2978. تهذیب الأحکام به نقل از عَنبَسة بن مُصعَب، از امام صادق علیه السلام: هر کس به زیارت قبر حسین علیه‌السلام نرود تا بمیرد، دین و ایمانش ناقص است، و اگر وارد بهشت شود، پایینتر از دیگر مؤمنان است.
2979. کامل الزیارات به نقل از سیف بن عُمَیر، از مردى، از امام صادق علیه السلام: هر کس ادّعا کند شیعه ماست، امّا به زیارت قبر حسین علیه‌السلام نیاید تا بمیرد، شیعه ما نیست، و اگر جزو بهشتیان شود، از میهمانان اهل بهشت است.
2 / 3
من حرم منها فقد حرم خیرا کَثیرا
2980. کامل الزیارات عن داوود الحمار عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: مَن لَم یَزُر قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام فَقَد حُرِمَ خَیرا کَثیرا، ونُقِصَ مِن عُمُرِهِ سَنَةٌ.(11)
2981. کامل الزیارات عن حنان بن سدیر: کُنتُ عِندَ أبی جَعفَرٍ علیه‌السلام فَدَخَلَ عَلَیهِ رَجُلٌ فَسَلَّمَ عَلَیهِ وجَلَسَ.
فَقالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام: مِن أیِّ البِلادِ أنتَ؟ قالَ: فَقالَ الرَّجُلُ: أنَا مِن أهلِ الکوفَةِ، و أنَا لَکَ مُحِبٌّ مُوالٍ.
قالَ: فَقالَ لَهُ أبو جَعفَرٍ علیه السلام: أتُصَلّی فی مَسجِدِ الکوفَةِ کُلَّ صَلَواتِکَ؟ قالَ: فَقالَ الرَّجُلُ: لا.
فَقالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام: إنَّکَ لَمَحرومٌ مِنَ الخَیرِ.
قالَ: ثُمَّ قالَ أبو جَعفَرٍ علیه السلام: أتَغتَسِلُ کُلَّ یَومٍ مِن فُراتِکُم فی کُلِّ یَومٍ مَرَّةً؟ قالَ: لا.
قالَ: فَفی کُلِّ جُمعَةٍ؟ فَقالَ: لا.
قالَ: فَفی کُلِّ شَهرٍ؟ قالَ: لا،
قالَ: فَفی کُلِّ سَنَةٍ؟ قالَ: لا.
فَقالَ لَهُ أبو جَعفَرٍ علیه السلام: إنَّکَ لَمَحرومٌ مِنَ الخَیرِ.
قالَ: ثُمَّ قالَ: أتَزورُ قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام فی کُلِّ جُمعَةٍ؟ قالَ: لا.
قالَ: ففی کُلِّ شَهرٍ؟ قالَ: لا،
قالَ: فَفی کُلِّ سَنَةٍ؟ قالَ: لا.
فَقال أبو جَعفَرٍ علیه السلام: إنَّکَ لَمَحرومٌ مِنَ الخَیرِ.(12)
2 / 3
هر که از زیارت او محروم باشد، از خیر فراوانى محروم است
2980. کامل الزیارات به نقل از داوود حمّار، از امام صادق علیه السلام: هر کس قبر حسین علیه‌السلام را زیارت نکند، از خیر فراوانى محروم مانده است و یک سال از عمرش کم مىشود.
2981. کامل الزیارات به نقل از حنّان بن سَدیر: نزد امام باقر علیه‌السلام بودم که مردى بر او در آمد و سلام داد و نشست.
امام باقر علیه‌السلام فرمود: «تو از کدام شهر هستى؟».
مرد گفت: من، کوفى هستم و از دوستداران و ارادتمندان تو».
امام باقر علیه‌السلام به او فرمود: «آیا همه نمازهایت را در مسجد کوفه مىخوانى؟».
مرد گفت: نه.
امام باقر علیه‌السلام فرمود: «از خیر، محروم هستى».
سپس امام باقر علیه‌السلام فرمود: «آیا هر روز، از رود فرات، حدّاقل یک مرتبه غسل مىکنى؟».
مرد گفت: نه.
فرمود: «در هر هفته، چه طور؟».
گفت: نه.
فرمود: «در هر ماه، چه طور؟».
گفت: نه.
فرمود: «در هر سال، چه طور؟».
گفت: نه.
امام باقر علیه‌السلام به او فرمود: «تو از خیر، محروم هستى».
سپس امام علیه‌السلام فرمود: «آیا هر هفته، قبر حسین علیه‌السلام را زیارت مىکنى؟».
گفت: نه.
فرمود: «در هر ماه، چه طور؟».
گفت: نه.
فرمود: «در سال، چه طور؟».
گفت: نه.
امام باقر علیه‌السلام فرمود: «تو از خیر، محروم هستى».
2982. تهذیب الأحکام عن معاویة بن وهب عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه‌السلام لِمُعاوِیَةَ بنِ وَهبٍ: یا مُعاوِیَةُ، لا تَدَع زِیارَةَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام؛ فَإِنَّ مَن تَرَکَهُ رَأى مِنَ الحَسرَةِ ما یَتَمَنّى أنَّ قَبرَهُ کانَ عِندَهُ.(13)
2 / 4
ایاکم والجفاء
2983. کامل الزیارات عن الحارث الأعور عن علیّ علیه السلام: بِأَبی وامِّیَ الحُسَینُ المَقتولُ بِظَهرِ الکوفَةِ، وَاللّهِ، کَأَنّی أنظُرُ إلَى الوُحوشِ مادَّةً أعناقَها عَلى قَبرِهِ مِن أنواعِ الوَحشِ، یَبکونَهُ ویَرثونَهُ لَیلًا حَتَّى الصَّباحِ، فَإِذا کانَ ذلِکَ فَإِیّاکُم وَالجَفاءَ(14)!(15)
2984. کامل الزیارات عن علیّ بن الحکم عن بعض أصحابه عن أبی جعفر [الباقر] علیه السلام: کَم بَینَکُم وبَینَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام؟ قُلتُ: سِتَّةَ عَشَرَ فَرسَخا.
قالَ: أوَ ما تَأتونَهُ؟ قُلتُ: لا.
قالَ: ما أجفاکُم!(16)
2985. تهذیب الأحکام عن عبداللّه بن طلحة النهدی: دَخَلتُ عَلى أبی عَبدِ اللّهِ علیه‌السلام فَقالَ:
یا عَبدَ اللّهِ بنَ طَلحَةَ! أما تَزورُ قَبرَ أبِیَ الحُسَینِ علیه السلام؟ قُلتُ: بَلى إنّا لَنَأتیهِ.
قالَ: تَأتونَهُ کُلَّ جُمعَةٍ؟ قُلتُ: لا.
قالَ: تَأتونَهُ فی کُلِّ شَهرٍ؟ قُلتُ: لا.
2982. تهذیب الأحکام به نقل از معاویة بن وَهْب: امام صادق علیه‌السلام به من فرمود: «اى معاویه! زیارت قبر حسین علیه‌السلام را وا مگذار که هر کس آن را وا گذارد، چنان حسرتى مىخورد که آرزو مىکند کاش قبر او (حسین علیه السلام) نزدش بود».
2 / 4
هشدار در باره جفاکارى
2983. کامل الزیارات به نقل از حارث اعوَر، از امام على علیه السلام: پدر و مادرم، فداى حسین مقتول در پشت کوفه! به خدا سوگند، گویى مىبینم که انواع حیوانات وحشى، گردنهایشان را بر قبرش مىکِشند و بر او مىگِریند و شب تا صبح، براى او مرثیه مىخوانند. پس حال که چنین است، مبادا شما جفا کنید [و او را زیارت نکنید]!
2984. کامل الزیارات به نقل از على بن حَکَم، از یکى از یارانش: امام باقر علیه‌السلام فرمود: «میان شما و قبر حسین علیه السلام، چه قدر فاصله است؟».
گفتم: شانزده فرسنگ.
فرمود: «آیا نزد آن مىروید؟».
گفتم: نه.
فرمود: «چه قدر جفاکارید!».
2985. تهذیب الأحکام به نقل از عبد اللّه بن طلحه نَهْدى: بر امام صادق علیه‌السلام وارد شدم. فرمود: «اى عبد اللّه بن طلحه! آیا قبر پدرم حسین علیه‌السلام را زیارت مىکنى؟».
گفتم: آرى. ما به زیارت آن مىرویم.
فرمود: «هر هفته مىروید؟».
گفتم: نه.
فرمود: «هر ماه مىروید؟».
گفتم: نه.
قالَ: ما أجفاکُم! إنَّ زِیارَتَهُ تَعدِلُ حَجَّةً وعُمرَةً.(17)
2986. الکافی عن سدیر: قالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام: یا سَدیرُ، تَزورُ قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام فی کُلِّ یَومٍ؟ قُلتُ: جُعِلتُ فِداکَ؛ لا.
قالَ: فَما أجفاکُم!
قالَ: فَتَزورونَهُ فی کُلِّ جُمعَةٍ؟ قُلتُ: لا.
قالَ: فَتَزورونَهُ فی کُلِّ شَهرٍ؟ قُلتُ: لا.
قالَ: فَتَزورونَهُ فی کُلِّ سَنَةٍ؟ قُلتُ: قَد یَکونُ ذلِکَ.
قالَ: یا سَدیرُ، ما أجفاکُم لِلحُسَینِ علیه السلام! أما عَلِمتَ أنَّ للّهِ عَزَّ وجَلَّ ألفَی ألفِ مَلَکٍ شُعثٍ غُبرٍ، یَبکونَ ویَزورونَ لا یَفتُرونَ.(18)
2987. کامل الزیارات عن الفضیل بن یسار: قالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام: ما أجفاکُم یا فُضَیلُ لا تَزورونَ الحُسَینَ علیه السلام! أما عَلِمتُم أنَّ أربَعَةَ آلافِ مَلَکٍ شُعثا غُبرا یَبکونَهُ إلى یَومِ القِیامَةِ.(19)
2988. کامل الزیارات عن سلیمان بن خالد: سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه‌السلام یَقولُ: عَجَبا لِأَقوامٍ یَزعُمونَ أنَّهُم شیعَةٌ لَنا، ویُقالُ: إنَّ أحَدَهُم یَمُرُّ بِهِ دَهرُهُ لا یَأتی قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام جَفاءً مِنهُ وتَهاوُنا وعَجزا وکَسَلًا!! أما وَاللّهِ، لَو یَعلَمُ ما فیهِ مِنَ الفَضلِ ما تَهاوَنَ ولا کَسِلَ.
قُلتُ: جُعِلتُ فِداکَ، وما فیهِ مِنَ الفَضلِ؟
قالَ: فَضلٌ وخَیرٌ کَثیرٌ، أما أوَّلُ ما یُصیبُهُ أن یُغفَرَ ما مَضى مِن ذُنوبِهِ، ویُقالَ لَهُ:
فرمود: «چه قدر جفاکارید! زیارت او، برابر با یک حج و عمره است».
2986. الکافى به نقل از سَدیر: امام صادق علیه‌السلام فرمود: «اى سَدیر! قبر حسین علیه‌السلام را هر روز، زیارت مىکنى؟».
گفتم: فدایت شوم! نه.
فرمود: «چه قدر جفاکارید!».
[سپس] فرمود: «هر هفته، او را زیارت مىکنید؟».
گفتم: نه.
فرمود: «هر ماه، او را زیارت مىکنید؟».
گفتم: نه.
فرمود: «هر سال، او را زیارت مىکنید؟».
گفتم: گاه، چنین مىشود.
فرمود: «اى سَدیر! چه قدر به حسین علیه‌السلام جفا مىکنید! آیا نمىدانى که خداوندت، دو هزار هزار فرشته پریشانِ غبار آلوده دارد که [کنار قبر حسین علیه السلام] بدون خستگى، بر او مىگِریند و زیارتش مىکنند».
2987. کامل الزیارات به نقل از فُضَیل بن یَسار: امام صادق علیه‌السلام فرمود: «اى فُضَیل! چه قدر جفاکارید که قبر حسین علیه‌السلام را زیارت نمىکنید! آیا نمىدانید که چهار هزار فرشته پریشانِ غبار آلوده، تا روز قیامت، بر او مىگِریند؟».
2988. کامل الزیارات به نقل از سلیمان بن خالد: شنیدم که امام صادق علیه‌السلام فرمود: «شگفتا از گروهى که ادّعا مىکنند شیعه ما هستند؛ ولى آن گونه که گفته مىشود، کسى در میانشان هست که در تمام عمرش، از سرِ جفا و سستى و ناتوانى و تنبلى، یک بار هم به زیارت قبر حسین علیه‌السلام نمىآید! هشیار باشید که به خدا سوگند، اگر فضیلت (ثوابِ) آن را مىدانست، سستى و تنبلى نمىکرد».
گفتم: فدایت شوم! فضیلت آن چیست؟
فرمود: «فضیلت و خیر فراوانى دارد. بدانید که نخستین چیزى که به او مىرسد،
استَأنِفِ العَمَلَ.(20)
2989. قرب الإسناد عن حنان بن سدیر: قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام: ما تَقولُ فی زِیارَةِ قَبرِ الحُسَینِ علیه‌السلام فَإِنَّهُ بَلَغَنا عَن بَعضِکُم أنَّهُ قالَ: تَعدِلُ حَجَّةً وعُمرَةً؟
قالَ: فَقالَ: ما أضعَفَ هذَا الحَدیثَ، ما تَعدِلُ هذا کُلَّهُ(21)، ولکِن زوروهُ ولا تَجفوهُ؛ فَإِنَّهُ سَیِّدُ شَبابِ الشُّهَداءِ، وسَیِّدُ شَبابِ أهلِ الجَنَّةِ، وشَبیهُ یَحیَى بنِ زَکَرِیّا علیه السلام، وعَلَیهِما بَکَتِ السَّماءُ وَالأَرضُ.(22)
2 / 5
ترک زیارته یوجب عقوق أهل البیت علیهم السلام
2990. تهذیب الأحکام عن الحلبی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام، قال: قُلتُ لَهُ: جُعِلتُ فِداکَ! ما تَقولُ فیمَن تَرَکَ زِیارَةَ الحُسَینِ علیه‌السلام وهُوَ یَقدِرُ عَلى ذلِکَ؟
قالَ: إنَّهُ قَد عَقَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله وعَقَّنا، وَاستَخَفَّ بِأَمرٍ هُوَ لَهُ، ومَن زارَهُ کانَ اللّهُ لَهُ مِن وَراءِ حَوائِجِهِ، وکُفِیَ ما أهَمَّهُ مِن أمرِ دُنیاهُ، وإنَّهُ یَجلِبُ الرِّزقَ عَلَى العَبدِ، ویُخلِفُ عَلَیهِ ما یُنفِقُ، ویُغفَرُ لَهُ ذُنوبُ خَمسینَ سَنَةً، ویَرجِعُ إلى أهلِهِ وما عَلَیهِ وِزرٌ ولا خَطیئَةٌ إلّا وقَد مُحِیَت مِن صَحیفَتِهِ.
فَإِن هَلَکَ فی سَفرَتِهِ نَزَلَتِ المَلائِکَةُ فَغَسَّلَتهُ، وفُتِحَ لَهُ بابٌ إلَى الجَنَّةِ یَدخُلُ عَلَیهِ روحُها حَتّى یُنشَرَ، وإن سَلِمَ فُتِحَ لَهُ البابُ الَّذی یَنزِلُ مِنهُ رِزقُهُ، ویُجعَلُ لَهُ بِکُل
آمرزش گناهان گذشتهاش است و به او گفته مىشود: » عمل، از سر گیر»».
2989. قرب الإسناد به نقل از حنّان بن سَدیر: به امام صادق علیه‌السلام گفتم: در باره زیارت قبر حسین علیه‌السلام چه مىفرمایى؟ از یکى از شما، به ما رسیده که آن، برابر با یک حج و عمره است».
امام علیه‌السلام فرمود: «این حدیث، چه قدر ضعیف است! با همه آن، برابر نیست؛(23) امّا او را زیارت کنید و بر او جفا نکنید که او، سَرور جوانان شهید و سَرور جوانان بهشتى و شبیه یحیى بن زکریّاست و آسمان و زمین، بر هر دو، گریستهاند».
2 / 5
زیارت نکردن امام حسین، نافرمانى از اهل بیت علیهم السلام است
2990. تهذیب الأحکام به نقل از حلبى: به امام صادق علیه‌السلام گفتم: فدایت شوم! در باره کسى که مىتواند حسین علیه‌السلام را زیارت کند، امّا آن را وا مىگذارد، چه مىگویى؟
امام علیه‌السلام فرمود: «پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و ما را نافرمانى کرده و کارى را که به سود اوست، سبُک شِمرده است. هر کس حسین علیه‌السلام را زیارت کند، خداوند، در پى حاجتهاى اوست و آنچه از کارهاى دنیا که او را اندیشناک کرده، برایش کفایت مىشود [و حل مىگردد]. این زیارت، روزى را به سوى بنده مىکِشد و آنچه را هزینه کرده، جبران مىکند و گناهان پنجاه سالهاش آمرزیده مىشود و در حالى به سوى خانوادهاش باز مىگردد که هیچ گناه و خطایى نیست، جز آن که از نامه عملش محو مىشود.
و اگر در سفرش بمیرد، فرشتگان، فرود مىآیند و او را غسل مىدهند و درى به سوى بهشت، برایش گشوده مىشود که روحش، از آن وارد مىشود تا آن گاه که محشور شود، و اگر سالم برسد، درى از روزى بر او گشوده مىشود و برایش در برابر هر درهمى که هزینه کرده، ده هزار درهم مىدهند و آن را برایش مىاندوزند،
دِرهَمٍ أنفَقَهُ عَشَرَةُ آلافِ دِرهَمٍ، وذُخِرَ ذلِکَ لَهُ، فَإِذا حُشِرَ قیلَ لَهُ: لَکَ بِکُلِّ دِرهَمٍ عَشَرَةُ آلافِ دِرهَمٍ، إنَّ اللّهَ نَظَرَ لَکَ فَذَخَرَها لَکَ عِندَهُ.(24)
2991. کامل الزیارات عن صفوان الجمّال: سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه‌السلام ونَحنُ فی طَریقِ المَدینَةِ نُریدُ مَکَّةَ، فَقُلتُ لَهُ: یَابنَ رَسولِ اللّهِ، ما لی أراکَ کَئیبا حَزینا مُنکَسِرا؟
فَقالَ لی: لَو تَسمَعُ ما أسمَعُ لَشَغَلَکَ عَن مُساءَلَتی.
قُلتُ: ومَا الَّذی تَسمَعُ؟
قالَ: ابتِهالَ(25) المَلائِکَةِ إلَى اللّهِ عَلى قَتَلَةِ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه‌السلام وعَلى قَتَلَةِ الحُسَینِ علیه السلام، ونَوحَ الجِنِّ عَلَیهِما، وبُکاءَ المَلائِکَةِ الَّذینَ حَولَهُم وشِدَّةَ حُزنِهِم، فَمَن یَتَهَنَّأُ مَعَ هذا بِطَعامٍ أو شَرابٍ أو نَومٍ؟
قُلتُ لَهُ: فَمَن یَأتیهِ زائِرا، ثُمَّ یَنصَرِفُ، فَمَتى یَعودُ إلَیهِ؟ وفی کَم یُؤتى؟ وفی کَم یَسَعُ النّاسَ تَرکُهُ؟
قالَ: أمَّا القَریبُ فَلا أقَلَّ مِن شَهرٍ، و أمّا بَعیدُ الدّارِ ففی کُلِّ ثَلاثِ سِنینَ، فَما جازَ الثَّلاثَ سِنینَ فَقَد عَقَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله، وقَطَعَ رَحِمَهُ إلّا مِن عِلَّةٍ، ولَو یَعلَمُ زائِرُ الحُسَینِ علیه‌السلام ما یَدخُلُ عَلى رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله وما یَصِلُ إلَیهِ مِنَ الفَرَحِ وإلى أمیرِ المُؤمِنینَ وإلى فاطِمَةَ وَالأَئِمَّةِ وَالشُّهَداءِ مِنّا أهلَ البَیتِ، وما یَنقَلِبُ بِهِ مِن دُعائِهِم لَهُ وما لَهُ فی ذلِکَ مِنَ الثَّوابِ فِی العاجِلِ وَالآجِلِ وَالمَذخورِ لَهُ عِندَ اللّهِ، لَأَحَبَّ أن یَکونَ ما ثَمَّ دارُهُ(26) ما بَقِیَ.
و چون محشور شود، به او گفته مىشود: » براى تو در برابر هر درهمى، ده هزار درهم است. خداوند، سود تو را در نظر داشته و آن را نزد خود، برایت اندوخته است»».
2991. کامل الزیارات به نقل از صفوان جمّال: با امام صادق علیه‌السلام از مدینه به سوى مکّه مىرفتیم که من پرسیدم: اى فرزند پیامبر خدا! چرا گرفته و اندوهگین و دلْشکستهاى؟
امام علیه‌السلام به من فرمود: «اگر تو هم آنچه من مىشنوم، مىشنیدى، دیگر سؤال نمىکردى».
گفتم: چه چیزى مىشنوى؟
فرمود: «نفرینخواهى فرشتگان از خدا براى قاتلان امیر مؤمنان علیه‌السلام و حسین علیه‌السلام و نوحهخوانى جنّیان بر آن دو، و گریه و اندوه شدید فرشتگانِ گرداگردِ آنان بر ایشان. با این همه، چه کسى خواب و خورد و خوراک دارد؟».
به او گفتم: کسى که به زیارت او مىرود و باز مىگردد، کى دوباره به زیارت بیاید؟ و هر از چند گاه به زیارتش بروند؟ و تا کِى مردم مىتوانند به زیارتش نروند؟
امام علیه‌السلام فرمود: «کسى که نزدیک است، حدّاقل، هر ماهْ یک بار، و کسى که دور است، حدّاقل، هر سه سال یک بار، و اگر از سه سال بگذرد، پیامبر خدا صلى الله علیه و آله را نافرمانى کرده و پیوندش را با او قطع کرده است، مگر آن که عذرى داشته باشد. اگر زائر حسین علیه‌السلام مىدانست که چه اندازه دلِ پیامبر خدا صلى الله علیه و آله را شاد مىکند و چه پیوندى با او و امیر مؤمنان علیه السلام، فاطمه علیها السلام و امامان و شهیدان ما اهل بیت برقرار کرده است و چه دعایى از آنان در حقّ وى کارگر مىافتد و چه جزایى در این دنیا و آن دنیا و نیز اندوخته در پیش خدا مىیابد، دوست مىداشت که خانهاش براى بقیّه عمرش نزدیک مرقد حسین علیه‌السلام بود.
وإنَّ زائِرَهُ لَیَخرُجُ مِن رَحلِهِ فَما یَقَعُ فَیؤُهُ عَلى شَیءٍ إلّا دَعا لَهُ، فَإِذا وَقَعَتِ الشَّمسُ عَلَیهِ أکَلَت ذُنوبَهُ کَما تَأکُلُ النّارُ الحَطَبَ، وما تُبقِی الشَّمسُ عَلَیهِ مِن ذُنوبِهِ شَیئا فَیَنصَرِفُ وما عَلَیهِ ذَنبٌ، وقَد رُفِعَ لَهُ مِنَ الدَّرَجاتِ ما لا یَنالُهُ المُتَشَحِّطُ بِدَمِهِ فی سَبیلِ اللّهِ، ویُوَکَّلُ بِهِ مَلَکٌ یَقومُ مَقامَهُ، ویَستَغفِرُ لَهُ حَتّى یَرجِعَ إلَى الزِّیارَةِ أو یَمضِیَ ثَلاثُ سِنینَ أو یَموتَ ….(27)
2 / 6
زیارته تمد العمر وترکها ینقصه
2992. کامل الزیارات عن داوود الحمار عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: مَن لَم یَزُر قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام فَقَد … نَقَصَ مِن عُمُرِهِ سَنَةٌ.(11)
2993. تهذیب الأحکام عن منصور بن حازم: سَمِعتُهُ یَقولُ: مَن أتى عَلَیهِ حَولٌ لَم یَأتِ قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام نَقَصَ اللّهُ مِن عُمُرِهِ حَولًا، ولَو قُلتُ: إنَّ أحَدَکُم یَموتُ قَبلَ أجَلِهِ بِثَلاثینَ سَنَةً لَکُنتُ صادِقا، وذلِکَ أنَّکُم تَترُکونَ زِیارَتَهُ؛ فَلا تَدَعوها یَمُدُّ اللّهُ فی أعمارِکُم، ویَزیدُ فی أرزاقِکُم، وإذا تَرَکتُم زِیارَتَهُ نَقَصَ اللّهُ مِن أعمارِکُم و أرزاقِکُم.(28)
راجع: ج 11 ص 30 (الفصل الثالث/ طول العمر وسعة الرزق).
و زائر او از خانهاش (/ قافلهاش) بیرون مىآید، سایهاش بر چیزى نمىافتد، جز آن که برایش دعا مىکند، و چون [نور] خورشید بر او مىافتد، گناهانش را مىخورَد، آن گونه که آتش، هیزم را مىخورَد و خورشید، هیچ یک از گناهان او را باقى نمىگذارد و بدون گناه، باز مىگردد و درجاتش چنان بالا رفته که کسى که به خاطر خدا در خون خویش غلتیده نیز به آن نمىرسد و فرشتهاى به جاى او گمارده مىشود و برایش آمرزش مىطلبد تا هنگامى که دوباره براى زیارت، باز گردد یا سه سال بگذرد و یا بمیرد …».
2 / 6
زیارت امام حسین علیه السلام، عمر را طولانى و ترک آن، عمر را کم مىکند
2992. کامل الزیارات به نقل از داوود حمّار، از امام صادق علیه السلام: هر کس قبر حسین علیه‌السلام را زیارت نکند، بىگمان، … یک سال از عمرش کم مىشود.
2993. تهذیب الأحکام به نقل از منصور بن حازِم: شنیدم که [امام صادق علیه‌السلام یا امام کاظم علیه السلام] مىفرماید: «هر کس، یک سال بر او بگذرد و نزد قبر حسین علیه‌السلام نیاید، خداوند، یک سال از عمرش مىکاهد، و اگر بگویم که گاهى یکى از شما، سى سال پیش از فرا رسیدن اجَلش مىمیرد، راست گفتهام؛ زیرا شما، زیارت او را وا مىگذارید. پس آن را وا مگذارید تا خداوند، عمرهایتان را طولانى کند و بر روزىهایتان بیفزاید، و چون زیارتش را واگذارید، خداوند، از عمرها و روزىهایتان مىکاهد».
ر. ک: دانشنامه امام حسین علیه السلام: ج 11 ص 31 (فصل سوم/ طولانى شدن عمر و افزوده شدن روزى)
2 / 7
الوصیة بِإدمان زیارته
ألف – فی کل جمعة
2994. ثواب الأعمال عن أبی الجارود عن أبی جعفر [الباقر] علیه السلام، قال: قالَ لی: کَم بَینَکُم وبَینَ الحُسَینِ علیه السلام؟ قالَ: قُلتُ: یَومٌ لِلرّاکِبِ ویَومٌ وبَعضُ یَومٍ لِلماشی.
قالَ: أفَتَأتیهِ کُلَّ جُمعَةٍ؟ قُلتُ: لا، ما آتیهِ إلّا فِی الحینِ.
قالَ: ما أجفاکَ! أما لَو کانَ قَریباً مِنّا لَاتَّخَذناهُ هِجرَةً أی تَهاجَرنا إلَیهِ.(29)
2995. فضل زیارة الحسین علیه‌السلام عن أبی حمزة الثمالی: سَأَلتُ عَلِیَّ بنَ الحُسَینِ علیه‌السلام عَن زِیارَةِ الحُسَینِ علیه‌السلام فَقالَ: زُرهُ کُلَّ یَومٍ، فَإِن لَم تَقدِر فَکُلَّ جُمعَةٍ، فَإِن لَم تَقدِر فَکُلَّ شَهرٍ، فَمَن لَم یَزُرهُ فَقَدِ استَخَفَّ بِحَقِّ رَسولِ اللّهِ صلى الله علیه و آله(30).
راجع: ج 12 ص 212 (الفصل الثانی عشر/ زیارته فی لیلة الجمعة ویومها).
ب – فی کل شهر
2996. کامل الزیارات عن علیّ بن میمون الصائغ عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام، قال: یا عَلِیُّ، بَلَغَنی أنَّ قَوما مِن شیعَتِنا یَمُرُّ بِأَحَدِهِمُ السَّنَةُ وَالسَّنَتانِ لا یَزورونَ الحُسَینَ علیه السلام.
قُلتُ: جُعِلتُ فِداکَ، إنّی أعرِفُ اناسا کَثیرَةً بِهذِهِ الصِّفَةِ.
قالَ: أما وَاللّهِ، لِحَظِّهِم أخطَؤوا، وعَن ثَوابِ اللّهِ زاغوا، وعَن جِوارِ مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله
2 / 7
سفارش به تکرار زیارت امام علیه السلام
الف – هر هفته
2994. ثواب الأعمال به نقل از ابو جارود: امام باقر علیه‌السلام به من فرمود: «میان شما و [مرقد] حسین علیه السلام، چه قدر راه است؟».
گفتم: یک روز، راه براى سواره، و یک روز و چند ساعت، براى پیاده.
فرمود: «آیا هر هفته، به زیارتش مىروى؟».
گفتم: نه. جز گاه به گاه نمىروم.
فرمود: «چه قدر جفاکارى! هشیار باشید که اگر به ما نزدیک بود، آن را هجرتگاه خود قرار مىدادیم».
2995. فضل زیارت الحسین علیه‌السلام به نقل از ابو حمزه ثُمالى: از امام زین العابدین علیه‌السلام در باره زیارت امام حسین علیه‌السلام پرسیدم.
فرمود: «او را هر روز، زیارت کن، و اگر نتوانستى، هر هفته، و اگر نتوانستى، هر ماه، که هر کس او را زیارت نکند، حقّ پیامبر خدا صلى الله علیه و آله را خوار داشته است».
ر. ک: ج 12 ص 213 (فصل دوازدهم/ زیارت امام علیه‌السلام در شب و روز جمعه).
ب – هر ماه
2996. کامل الزیارات به نقل از على بن میمون صائغ: امام صادق علیه‌السلام فرمود: «اى على! به من خبر رسیده که گروهى از شیعیان ما، یک سال و دو سال بر ایشان مىگذرد و حسین علیه‌السلام را زیارت نمىکنند».
گفتم: فدایت شوم! من، مردم بسیارى را مىشناسم که این گونهاند.
فرمود: هان، که به خدا سوگند، در نصیب و حظّ خود، خطا کردند و از پاداش الهى، منحرف گشتند و از جوار محمّد علیه السلام، دور شدند!».
تَباعَدوا.
قُلتُ: جُعِلتُ فِداکَ! فی کَمِ الزِّیارَةُ؟ قالَ: یا عَلِیُّ! إن قَدَرتَ أن تَزورَهُ فی کُلِّ شَهرٍ فَافعَل.
قُلتُ: لا أصِلُ إلى ذلِکَ؛ لِأَنّی أعمَلُ بِیَدی، وامورُ النّاسِ بِیَدی(31)، ولا أقدِرُ أن اغَیِّبَ وَجهی عَن مَکانی یَوما واحِدا.
قالَ: أنتَ فی عُذرٍ ومَن کانَ یَعمَلُ بِیَدِهِ، وإنَّما عَنَیتُ مَن لا یَعمَلُ بِیَدِهِ مِمَّن إن خَرَجَ فی کُلِّ جُمعَةٍ هانَ ذلِکَ عَلَیهِ، أما إنَّهُ ما لَهُ عِندَ اللّهِ مِن عُذرٍ ولا عِندَ رَسولِهِ مِن عُذرٍ یَومَ القِیامَةِ.
قُلتُ: فَإِن أخرَجَ عَنهُ رَجُلًا فَیَجوزُ ذلِکَ؟ قالَ: نَعَم، وخُروجُهُ بِنَفسِهِ أعظَمُ أجرا وخَیرا لَهُ عِندَ رَبِّهِ، یَراهُ رَبُّهُ ساهِرَ اللَّیلِ لَهُ، تَعَبَ النَّهارِ، یَنظُرُ اللّهُ إلَیهِ نَظرَةً توجِبُ لَهُ الفِردَوسَ الأَعلى مَعَ مُحَمَّدٍ و أهلِ بَیتِهِ، فَتَنافَسوا فی ذلِکَ، وکونوا مِن أهلِهِ.(32)
2997. کامل الزیارات عن صفوان بن مهران الجمّال: قُلتُ لِلصّادِقِ علیه السلام: مَن یَأتیهِ [أیِ الإِمامَ الحُسَینَ علیه السلام] زائِرا ثُمَّ یَنصَرِفُ، مَتى یَعودُ إلَیهِ؟ وفی کَم یُؤتى؟ وکَم یَسَعُ النّاسَ تَرکُهُ؟
قالَ: لا یَسَعُ أکثَرَ مِن شَهرٍ.(33)
2998. تهذیب الأحکام عن داوود بن فرقد: قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام: ما لِمَن زارَ الحُسَینَ علیه‌السلام فی کُلِّ شَهرٍ مِنَ الثَّوابِ؟
گفتم: فدایت شوم! زیارت، چند وقت یک بار باشد؟
فرمود: «اى على! اگر مىتوانى او را در هر ماه زیارت کنى، این کار را بکن».
گفتم: این مقدار را نمىرسم؛ زیرا من با دست و بازویم کار مىکنم(34) و کارهاى مردم، دردست من است و نمىتوانم یک روز هم از مغازهام غیبت کنم.
فرمود: «تو و هر کس که با بازویش کار مىکند، عذر دارید. مقصود من، کسى است که با دست و بازویش کار نمىکند و اگر هر هفته هم بیرون برود، بر او گران نمىآید. هشیار باشید که او نزد خدا و پیامبرش در روز قیامت، عذرى ندارد».
گفتم: اگر به جاى خود، مردى را براى زیارتْ روانه کند، جایز است؟
فرمود: «آرى؛ و [اگر] خودش برود، پاداش بیشتر و برکت بیشترى نزد خدایش دارد. پروردگارش او را مىبیند که براى او، شب زندهدار است و روزها در رنج و سختى است. پس به او نگاه عنایتى مىاندازد که فردوس بَرین را به همراه محمّد و اهل بیتش برایش واجب مىکند. پس براى این، رقابت کنید و اهل آن باشید».
2997. کامل الزیارات به نقل از صفوان بن مهران جمّال: به امام صادق علیه‌السلام گفتم: کسى که به زیارت امام حسین علیه‌السلام مىآید و باز مىگردد، کِى دوباره به زیارت بیاید؟ و مردم هر از چند گاه، به زیارتش بروند؟ و تا چه مدّت، اجازه ترک زیارتش را دارند؟
امام علیه‌السلام فرمود: «بیشتر از یک ماه، اجازه ندارند [آن را ترک کنند]».
2998. تهذیب الأحکام به نقل از داوود بن فَرقَد: به امام صادق علیه‌السلام گفتم: پاداش کسى که حسین علیه‌السلام را در هر ماه زیارت مىکند، چیست؟
فرمود: «پاداش او، مانند پاداش یکصد هزار شهید از شهیدان جنگ بدر است».
قالَ: لَهُ مِنَ الثَّوابِ ثَوابُ مِئَةِ ألفِ شَهیدٍ مِثلِ شُهَداءِ بَدرٍ.(35)
ج – فی کل أربعة أشهر
2999. کامل الزیارات عن علیّ بن أبی حمزة عن أبی الحسن [الکاظم] علیه السلام: لا تَجفوهُ [الإِمامَ الحُسَینَ علیه السلام]؛ یَأتیهِ الموسِرُ فی کُلِّ أربَعَةِ أشهُرٍ، وَالمُعسِرُ لا یُکَلِّفُ اللّهُ نَفسا إلّا وُسعَها.(36)
د – فی کل ستة أشهر
3000. تهذیب الأحکام عن ابن رئاب عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: حَقٌّ عَلَى الغَنِیِّ أن یَأتِیَ قَبرَ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه‌السلام فِی السَّنَةِ مَرَّتَینِ، وحَقٌّ عَلَى الفَقیرِ أن یَأتِیَهُ فِی السَّنَةِ مَرَّةً.(37)
هـ – فی کل سنة
3001. کامل الزیارات عن عامر بن عمیر وسعید الاعرج عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: ایتوا قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام فی کُلِّ سَنَةٍ مَرَّةً.(38)
3002. کامل الزیارات عن محمّد بن مروان عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: زُوروا قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام ولَو کُلَّ سَنَةٍ مَرَّةً.(39)
3003. کامل الزیارات عن عبیداللّه الحلبی: قُلتُ: إنّا نَزورُ قَبرَ الحُسَینِ علیه‌السلام فِی السَّنَةِ مَرَّتَین
ج – هر چهار ماه
2999. کامل الزیارات به نقل از على بن ابى حمزه، از امام کاظم علیه السلام: بر امام حسین علیه‌السلام جفا مکنید. شخص توانگر، در هر چهار ماه به زیارتش برود و تنگدست، به هر اندازه که توانش را دارد.
د – هر شش ماه
3000. تهذیب الأحکام به نقل از ابن رئاب، از امام صادق علیه السلام: بر توانگر، لازم است که هر سال، دو بار به زیارت قبر حسین بن على علیه‌السلام بیاید و بر فقیر، لازم است که سالى یک بار.
هـ – هر سال
3001. کامل الزیارات به نقل از عامر بن عُمَیر و سعید اعرَج، از امام صادق علیه السلام: هر سال به زیارت قبر حسین علیه‌السلام بیایید.
3002. کامل الزیارات به نقل از محمّد بن مروان، از امام صادق علیه السلام: قبر حسین علیه‌السلام را زیارت کنید، حتّى اگر سالى یک بار باشد.
3003. کامل الزیارات به نقل از عبید اللّه حلبى: گفتم: ما قبر حسین علیه‌السلام را در هر سال، دو یا سه بار، زیارت مىکنیم.
أو ثَلاثَةً.
فَقالَ أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام: أکرَهُ أن تُکثِرُوا القَصدَ إلَیهِ(40)، زوروهُ فِی السَّنَةِ مَرَّةً.(41)
3004. کامل الزیارات عن الحلبی: سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه‌السلام عَن زِیارَةِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام.
قالَ: فِی السَّنَةِ مَرَّةً، إنّی أکرَهُ الشُّهرَةَ.(42)
راجع: ص 488 (فی کلّ ستّة أشهر).
و – فی کل ثَلاث سنین
3005. کامل الزیارات عن صفوان الجمّال: سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام: … مَن یَأتیهِ [أیِ الإِمامَ الحُسَینَ علیه السلام] زائِرا ثُمَّ یَنصَرِفُ فَمَتى یَعودُ إلَیهِ؟ وفی کَم یُؤتى؟ وفی کَم یَسَعُ النّاسَ تَرکُهُ؟
قالَ: أمَّا القَریبُ فَلا أقَلَّ مِن شَهرٍ، و أمّا بَعیدُ الدّارِ فَفی کُلِّ ثَلاثِ سِنینَ.(43)
ز – فی کل أربع سنین
3006. کامل الزیارات عن العمرکی بإسناده عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام: إنَّهُ یُصَلّی عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه‌السلام أربَعَةُ آلافِ مَلَکٍ مِن طُلوعِ الفَجرِ إلى أن تَغیبَ الشَّمسُ، ثُمَّ یَصعَدونَ ویَنزِلُ مِثلُهُم، فَیُصَلّونَ إلى طُلوعِ الفَجرِ، فَلا یَنبَغی لِلمُسلِمِ أن یَتَخَلَّفَ عَن زِیارَةِ قَبرِهِ أکثَرَ مِن أربَعِ سِنینَ.(44)
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «خوش ندارم که بیش از اندازه، قصد [زیارت] او کنید. او را در هر سال، یک بار زیارت کنید».
3004. کامل الزیارات به نقل از حلبى: از امام صادق علیه السلام، در باره زیارت قبر حسین علیه‌السلام پرسیدم. فرمود: «در هر سال، یک بار. من، مشهور شدن [به زیارت] را دوست ندارم».
ر. ک: ص 489 (هر شش ماه).
و – هر سه سال
3005. کامل الزیارات به نقل از صفوان جمّال: از امام صادق علیه‌السلام پرسیدم: … کسى که به زیارت امام حسین علیه‌السلام مىآید و باز مىگردد، دوباره کِى به زیارت او بیاید؟ و مردم، هر چند روز، یک بار به زیارتش بروند؟ و تا چه مدّت، اجازه ترک زیارتش را دارند؟
فرمود: «کسى که نزدیک است، حدّاقل ماهى یک بار؛ امّا کسى که دور است، در هر سه سال [، یک بار]».
ز – هر چهار سال
3006. کامل الزیارات به نقل از عمرکى، به سندش، از امام صادق علیه السلام: بى تردید، چهار هزار فرشته، از سپیدهدمان تا غروب خورشید، نزد قبر حسین علیه السلام، نماز مىخوانند و سپس، بالا مىروند و به همان تعداد، فرشته فرود مىآید و [از شامگاه] تا سپیدهدمان، نماز مىخوانند. پس سزاوار نیست که مسلمان، بیشتر از چهار سال به زیارت قبر حسین علیه‌السلام نرود.
ح – کلما استَطاع أکثَر فَأکثَر
3007. الإقبال عن محمّد بن فیض بن مختار عن جعفر بن محمّد [الصادق] علیه السلام: أنَّهُ سُئِلَ عَن زِیارَةِ أبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ علیه‌السلام فَقیلَ: هَل فی ذلِکَ وَقتٌ هُوَ أفضَلُ مِن وَقتٍ؟
فَقالَ: زوروهُ صَلَّى اللّهُ عَلَیهِ فی کُلِّ وَقتٍ وفی کُلِّ حینٍ؛ فَإِنَّ زِیارَتَهُ علیه‌السلام خَیرُ مَوضوعٍ، فَمَن أکثَرَ مِنها فَقَدِ استَکثَرَ مِنَ الخَیرِ، ومَن قَلَّلَ قُلِّلَ لَهُ، وتَحَرَّوا(45) بِزِیارَتِکُمُ الأَوقاتَ الشَّریفَةَ؛ فَإِنَّ الأَعمالَ الصّالِحَةَ فیها مُضاعَفَةٌ، وهِیَ أوقاتُ مَهبِطِ المَلائِکَةِ لِزِیارَتِهِ.(46)
3008. فضل زیارة الحسین علیه‌السلام عن أبی الجارود: قالَ لی أبو جَعفَرٍ علیه السلام: کَم بَینَکُم وبَینَ قَبرِ أبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیهما السلام؟
قالَ: قُلتُ: یَومٌ وشَیءٌ.
قالَ: فَقالَ: لَو کانَ مِنّا عَلى مِثلِ الَّذی هُوَ مِنکُم لَاتَّخَذناهُ هِجرَةً. کَم بَینَکُم وبَینَ […](47)؟ قالَ: قُلتُ لَهُ: شَیءٌ یَسیرٌ. فَقالَ: لَو کانَ مِنّا مِثلَ الَّذی هُوَ مِنکُم لَسَرَّنی ألّا یَأتِیَ عَلَیَّ یَومٌ إلّا أتَیتُهُ.(48)
3009. فضل زیارة الحسین علیه‌السلام عن عیینة بیّاع القصب عن جعفر بن محمّد [الصادق] علیه السلام: جاءَ رَجُلٌ إلى أبی جَعفَرٍ علیه‌السلام فَذاکَرَهُ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام، فَقالَ: أما تَأتونَهُ؟
قالَ: بَلى إنّا نَأتیهِ فِی السَّنَةِ مَرَّةً.
ح – هر چه قدر بتوان، بیشتر و بیشتر
3007. الإقبال به نقل از محمّد بن فیض بن مختار: از امام صادق علیه السلام، در باره زیارت ابا عبد اللّه الحسین علیه‌السلام پرسیده شد که: آیا وقت فضیلتى بهتر از وقت دیگر دارد؟
امام علیه‌السلام فرمود: «او را که خدا بر او درود فرستد، در هر زمان و وقتى زیارت کنید که زیارت او، بهترین چیزى (وسیله تقرّبى) است که قرار دادهاند. هر کس آن را بسیار به جا آورد، نیکىِ بیشترى به دست آورده است، و هر کس کم به جا آورد، کمتر به دست آورده است. بکوشید که زیارتتان در وقتهاى شریف و بافضیلت باشد که کارهاى نیکو در این وقتها، دوچندان پاداش مىیابند، و آن، وقتهاى فرود فرشتگان براى زیارت حسین علیه‌السلام است».
3008. فضل زیارة الحسین علیه‌السلام به نقل از ابو جارود: امام باقر علیه‌السلام به من فرمود: «میان شما و قبر ابا عبد اللّه الحسین علیه السلام، چه قدر فاصله است؟».
گفتم: یک روز و اندکى.
فرمود: «اگر فاصله ما هم مانند شما بود، آن را هجرتگاه خود، قرار مىدادیم».
چه قدر میان شما و میان [حرم، فاصله است؟]».(49)
به ایشان گفتم: فاصله کمى است.
فرمود: «اگر فاصله ما به اندازه فاصله شما با ایشان بود، خوش مىداشتم که روزى بر من نگذرد، جز آن که به زیارتش بروم».
3009. فضل زیارة الحسین علیه‌السلام به نقل از عُیَینَه نىشکرفروش (بَیّاعُ القَصَب)، از امام صادق علیه السلام: مردى نزد امام باقر علیه‌السلام آمد و در باره قبر حسین علیه‌السلام با ایشان، سخن گفت. امام فرمود: «آیا به زیارتش نمىروید؟».
مرد گفت: چرا. سالى یک مرتبه مىرویم.
فَقالَ: ما أجفاکُم یا أهلَ الکوفَةِ! لَو کُنتُ بِمَنزِلَتِکُم ما أخطَتنی فیهِ صَلاةٌ.(50)
3010. کامل الزیارات عن عبداللّه بن أبی یعفور: سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه‌السلام یَقولُ لِرَجُلٍ مِن مَوالیهِ: یا فُلانُ! أتَزورُ قَبرَ أبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام؟
قالَ: نَعَم إنّی أزورهُ بَینَ ثَلاثِ سِنینَ مَرَّةً.
فَقالَ لَهُ وهُوَ مُصفَرُّ الوَجهِ: أما وَاللّهِ الَّذی لا إلهَ إلّا هُوَ، لَو زُرتَهُ لَکانَ أفضَلَ لَکَ مِمّا أنتَ فیهِ.
فَقالَ لَهُ: جُعِلتُ فِداکَ! أکُلُّ هذَا الفَضلِ؟ فَقالَ: نَعَم.(51)
3011. کامل الزیارات عن العیص بن القاسم: سَأَلتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام: هَل لِزِیارَةِ القَبرِ [قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام] صَلاةٌ مَفروضَةٌ؟ قالَ: لَیسَ لَهُ صَلاةٌ مَفروضَةٌ.
قالَ: وسَأَلتُهُ: فی کَم یَومٍ یُزارُ؟ قالَ: ما شِئتَ.(52)
3012. فضل زیارة الحسین علیه‌السلام عن یونس بن عمّار: قُلتُ لِجَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ علیه‌السلام فی زِیارَةِ قُبورِ الشُّهَداءِ. فَقالَ: تَرَکتَ الشُّهَداءَ الأَحیاءَ المَرزوقینَ عِندَکَ بِالعِراقِ؛ حُسَیناً وذَوی حُسَینٍ علیه السلام! أما تَزورُ قُبورَهُم؟ فَقُلتُ: بَلى أزورُها. فَقالَ لی: زُرها ولا تَشهَرَنَّ نَفسَکَ.(53)
امام علیه‌السلام فرمود: «اى کوفیان! چه قدر جفاکارید! اگر من جاى شما بودم، یک نماز را هم در غیر آن جا نمىخواندم».
3010. کامل الزیارات به نقل از عبد اللّه بن ابى یَعفور: شنیدم که امام صادق علیه‌السلام به مردى از وابستگانش مىفرماید: «اى فلانى! آیا قبر ابا عبد اللّه الحسین علیه‌السلام را زیارت مىکنى؟».
گفت: آرى. هر سه سال یک بار، زیارت مىکنم.
امام علیه السلام، در حالى که رنگش زرد شده بود، فرمود: «هشیار باش که به خدایى که جز او خدایى نیست، اگر او را زیارت مىکردى، از آنچه در آن هستى، برایت بهتر بود».
او گفت: فدایت شوم! این قدر فضیلت دارد؟!
فرمود: «آرى».
3011. کامل الزیارات به نقل از عیص بن قاسم: از امام صادق علیه‌السلام پرسیدم: آیا زیارت قبر حسین علیه السلام، نماز مخصوصى دارد؟
فرمود: «نماز مخصوصى ندارد».
و نیز پرسیدم: هر چند روز یک بار، زیارت شود؟
فرمود: «هر چه قدر که مىخواهى [، زیارت کن]».
3012. فضل زیارة الحسین علیه‌السلام به نقل از یونس بن عمّار: به امام جعفر صادق علیه‌السلام در باره زیارت قبرهاى شهیدان، مطلبى گفتم.
امام علیه‌السلام فرمود: «شهیدان زنده روزیخوار [خدا] را در عراق و کنار خودت، حسین علیه‌السلام و مرتبطان با حسین علیه‌السلام را وا نهادهاى! قبرهاى آنان را زیارت نمىکنى؟».
گفتم: چرا. زیارت مىکنم.
به من فرمود: «آنها را زیارت کن؛ ولى به گونهاى که به این کار (زیارت)، مشهور نشوى».
1) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 42 ح 86، المزار للمفید: ص 26 ح 1، کامل الزیارات: ص 236 ح 351، کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 2 ص 582 ح 3177، الأمالی للصدوق: ص 206 ح 226 کلاهما نحوه، بحار الأنوار: ج 101 ص 3 ح 8 وراجع: الإرشاد: ج 2 ص 133.
2) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 42 ح 87، المزار للمفید: ص 27 ح 2، کامل الزیارات: ص 238 ح 355، المزار الکبیر: ص 341 ح 3 عن عبدالرحمن بن کثیر مولى أبی جعفر علیه‌السلام من دون إسناد إلى أحدٍ من أهل البیت علیه‌السلام ولیس فیه «واجبة»، بحار الأنوار: ج 101 ص 3 ح 10.
3) کامل الزیارات: ص 357 ح 615، بحار الأنوار: ج 101 ص 5 ح 18.
4) کامل الزیارات: ص 237 ح 354، بحار الأنوار: ج 101 ص 3 ح 9.
5) کامل الزیارات: ص 356 ح 614، بحار الأنوار: ج 101 ص 5 ح 17.
6) کامل الزیارات: ص 546 ح 837، بحار الأنوار: ج 101 ص 7 ح 29.
7) المزار للمفید: ص 56 ح 1، کامل الزیارات: ص 355 ح 610، بحار الأنوار: ج 101 ص 4 ح 13.
8) کامل الزیارات: ص 356 ح 613، بحار الأنوار: ج 101 ص 4 ح 16.
9) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 44 ح 95، المزار للمفید: ص 57 ح 2 وفیه «وإذا دخل» بدل «إن أدخل»، کامل الزیارات: ص 356 ح 611، بحار الأنوار: ج 101 ص 4 ح 14.
10) کامل الزیارات: ص 356 ح 612، بحار الأنوار: ج 101 ص 4 ح 15.
11) کامل الزیارات: ص 285 ح 458، بحار الأنوار: ج 101 ص 48 ح 15.
12) کامل الزیارات: ص 77 ح 70، بحار الأنوار: ج 100 ص 401 ح 53 و ج 101 ص 6 ح 26.
13) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 47 ح 103، کامل الزیارات: ص 227 ح 335 بزیادة «لخوف» بعد «الحسین علیه السلام»، بحار الأنوار: ج 101 ص 9 ح 31.
14) الجفاء: البعد عن الشیء، وترک الصلة والبرّ، وغلظ الطبع (بحار الأنوار: ج 101 ص 6).
15) کامل الزیارات: ص 165 ح 214، بحار الأنوار: ج 45 ص 205 ح 9 و ج 101 ص 6 ح 23.
16) کامل الزیارات: ص 486 ح 740، بحار الأنوار: ج 101 ص 5 ح 20.
17) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 21 ح 47، فرحة الغرىص: ص 79، بحار الأنوار: ج 100 ص 261 ح 11.
18) الکافی: ج 4 ص 589 ح 8، تهذیب الأحکام: ج 6 ص 116 ح 205، کتاب من لا یحضره الفقیه: ج 2 ص 599 ح 3203، کامل الزیارات: ص 487 ح 743 کلّها نحوه، بحار الأنوار: ج 101 ص 6 ح 24.
19) کامل الزیارات: ص 488 ح 745، بحار الأنوار: ج 101 ص 7 ح 27.
20) کامل الزیارات: ص 488 ح 747، بحار الأنوار: ج 101 ص 7 ح 28.
21) قال العلّامة المجلسی قدسسره: لعلّ المراد أنّها لا تعدل الواجبین من الحجّ والعمرة. والأظهر أنّه محمول على التقیّة (بحار الأنوار: ج 101 ص 35). أقول: لمزید التوضیح راجع: موسوعة الإمام الحسین علیه السلام: ج 11 ص 100 (الفصل الرابع/ بحث حول تقییم زیارة سیّد الشهداء علیه السلام).
22) قرب الإسناد: ص 99 ح 336، کامل الزیارات: ص 184 ح 255 نحوه، بحار الأنوار: ج 101 ص 35 ح 44 و ج 45 ص 211 ح 27 وراجع: ثواب الأعمال: ص 122 ح 48.
23) علّامه مجلسى (ع) مىگوید: «شاید مراد امام 7 اینباشد که با حج و عمره واجب، برابر نیست و روشنتر، آن است که امام 7 در مقام تقیّه، چنین فرموده است». براى توضیح بیشتر، ر. ک: دانشنامه امام حسین علیه السلام: ج 11 ص 101 (فصل چهارم/ پژوهشى در باره ارزش زیارت امام حسین علیه السلام).
24) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 45 ح 96، کامل الزیارات: ص 246 ح 366 و ص 554 ح 843، بحار الأنوار: ج 45 ص 173 ح 21 و ج 101 ص 2 ح 5.
25) ابتهل فی الدعاء: إذا اجتهد. والابتهال: الاجتهاد فی الدعاء وإخلاصه للّه عز و جل (لسان العرب: ج 11 ص 72 «بهل»).
26) قال العلّامة المجلسی قدسسره: قوله: «ما ثَمَّ داره»: أی یکون داره عنده علیه‌السلام لا یفارقه. وفی بعض النسخ بالتاء المثنّاة: أی ما تمّ وما استقرّ فی داره (بحار الأنوار: ج 101 ص 15).
27) کامل الزیارات: ص 495 ح 767، الدروع الواقیّة: ص 74 وفیه «فیه» بدل «فیؤه»، بحار الأنوار: ج 101 ص 14 ح 14.
28) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 43 ح 91، المزار للمفید: ص 32 ح 1، کامل الزیارات: ص 284 ح 457، المزار الکبیر: ص 343 ح 2، بحار الأنوار: ج 101 ص 47 ح 11.
29) ثواب الأعمال: ص 114 ح 19، کامل الزیارات: ص 489 ح 749، فضل زیارة الحسین علیه السلام: ص 45 ح 19، بحار الأنوار: ج 101 ص 16 ح 20 وراجع: تهذیب الأحکام: ج 6 ص 46 ح 99.
30) فضل زیارة الحسین علیه السلام: ص 42 ح 15 و 16.
31) کان علیّ بن میمون صائغا (رجال النجاشی: ج 2 ص 106).
32) کامل الزیارات: ص 492 ح 761، بحار الأنوار: ج 101 ص 12 ح 1.
33) کامل الزیارات: ص 494 ح 763، الدروع الواقیة: ص 74، بحار الأنوار: ج 97 ص 134 ح 3 و ج 101 ص 14 ح 13.
34) على بن میمون، زرگر بوده است.
35) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 52 ح 123، المزار للمفید: ص 55 ح 1، کامل الزیارات: ص 341 ح 575، بحار الأنوار: ج 101 ص 37 ح 51.
36) کامل الزیارات: ص 491 ح 757، بحار الأنوار: ج 101 ص 14 ح 11.
37) تهذیب الأحکام: ج 6 ص 43 ح 88، المزار للمفید: ص 29 ح 1، کامل الزیارات: ص 490 ح 751 کلاهما عن أبی أیّوب، بحار الأنوار: ج 101 ص 12 ح 2.
38) کامل الزیارات: ص 490 ح 752 و 753، بحار الأنوار: ج 101 ص 13 ح 5.
39) کامل الزیارات: ص 493 ح 762 و ص 175 ح 235، بحار الأنوار: ج 101 ص 2 ح 3.
40) فی المصدر: «إلیّ»، وما اثبت من بحار الأنوار.
41) کامل الزیارات: ص 494 ح 764، بحار الأنوار: ج 101 ص 15 ح 16.
42) کامل الزیارات: ص 491 ح 754 و ح 756، بحار الأنوار: ج 101 ص 13 ح 8.
43) کامل الزیارات: ص 495 ح 767، الدروع الواقیّة: ص 74، بحار الأنوار: ج 101 ص 14 ح 14.
44) کامل الزیارات: ص 494 ح 765 و ص 495 ح 766 عن أبی ناب نحوه ولیس فیه صدره إلى «الفجر»، بحار الأنوار: ج 101 ص 15 ح 17.
45) التَّحَرِّی: القصد والاجتهاد فی الطلب (مجمع البحرین: ج 1 ص 395 «حرا»).
46) الإقبال: ج 1 ص 45، بحار الأنوار: ج 101 ص 98 ح 29.
47) کذا فی الأصل، وقد سقط من العبارة شیء (هامش المصدر).
48) فضل زیارة الحسین علیه السلام: ص 44 ح 18، المزار للمفید: ص 226 ح 8 ولیس فیه ذیله من «کم بینکم وبین قال: …».
49) متن حدیث، در این جا افتادگى دارد.
50) فضل زیارة الحسین علیه السلام: ص 48 ح 24.
51) کامل الزیارات: ص 449 ح 674، بحار الأنوار: ج 101 ص 33 ح 33.
52) کامل الزیارات: ص 492 ح 760، بحار الأنوار: ج 101 ص 14 ح 12.
53) فضل زیارة الحسین علیه السلام: ص 61 ح 42.
