از مهمترین درسهای نهضت کربلا و از الفبای نخستین فرهنگ عاشورا، آزادگی و حریت و تن به ظلم ندادن و اسیر ذلت نشدن است.حسین بن علی «ع» فرموده است: «موت فیعز خیر من حیاة فی ذل»(1)
مرگ با عزت بهتر از زندگی با ذلت است.نیز در مقابل تسلیم و بیعت، فرمود: «لا و الله، لا اعطیهم بیدی اعطاء الذلیل و لا اقر اقرار العبید» دست ذلت به شما نمیدهم و چون بردگان تسلیم شما نمیشوم.
همچنین در کربلا وقتی آن حضرت را میان جنگ یا بیعت مخیر کردند، فرمود:
«الا و ان الدعی بن الدعی قد رکزنی بین اثنتین، بین السلة و الذلة، هیهات منا الذلة…»(2) ناپاک ناپاکزاده مرا بین دو چیز، شمشیر و ذلت مخیر قرار داده است، ذلت از ما بسیار دور است.
بر ما گمان بندگی زور بردهاند
ای مرگ همتی که نخواهیم این قیود
از آستان همت ما ذلت است دور
و اندر کنام غیرت ما نیستش ورود
در نبرد عاشورا نیز در حملههایی که به صفوف دشمن میکرد، رجز میخواند و میفرمود:
«الموت اولی من رکوب العار و العار اولی من دخول النار»(3)
مرگ، بهتر از ننگ است و ننگ، بهتر از دوزخ!وقتی که مجروح بر زمین افتاده بود، شنید که سپاه دشمن قصد حمله به حرم و خیمهگاه او را دارد، بر سرشان فریاد کشید: «یاشیعة آل ابی سفیان!ان لم تکن لکم دین و کنتم لا تخافون المعاد فکونوا احرارا فیدنیاکم…»(4)؛ ای پیروان آل ابوسفیان! اگر دین ندارید و از قیامت نمی ترسید، پس در دنیایتان آزاده باشید.
گر شما را به جهان دینی و آیینی نیست
لا اقل مردم آزاده به دنیا باشید
نهضت عاشورا، به همه مظلومان، درس مبارزه و به همه مبارزان، الهام مقاومت وروحیه آزادگی داده است. «درس آزادی به دنیا داد، رفتار حسین!».گاندی، مصلح بزرگهند گفته است:
«من برای مردم هند، چیز تازهای نیاوردم.فقط نتیجهای را که از مطالعات و تحقیقاتم درباره تاریخ زندگی قهرمانان کربلا به دست آورده بودم، ارمغان ملت هند کردم.اگر بخواهیمهند را نجات دهیم، واجب است همان راهی را بپیماییم که حسین بن علی «ع» پیمود.»(5)
درس آزادی به دنیا داد رفتار حسین
بذر همت در جهان افشاند افکار حسین
با قیام خویش بر اهل جهان معلوم کرد
تابع اهل ستم گشتن بود عار حسین
مرگ با عزت، زعیش در مذلت بهتر است
نغمهای می‌باشد از لعل درربار حسین(6)
1) مناقب، ابن شهرآشوب، ج 4 ص 68.
2) لهوف، ص 57.
3) کشف الغمه، ج 2 ص 32.
4) بحار الانوار، ج 45 ص 51، مقتل خوارزمی، ج 2 ص 32.
5) حسین، پیشوای انسانها، ص 30.
6) طوفان.
