تشرف به دیدار امام معصوم «ع» چه در حال حیات و چه پس از شهادت و هنگام زیارت قبور ائمه «ع» آدابی دارد که آن را از دیدارهای معمولی جدا میکند.رعایت طهارت، ادب، متانت، توجه، حضور قلب از جمله این آداب است.(1) زیارت قبر سید الشهدا «ع» آداب ویژهتری دارد، از قبیل: نماز خواندن، حاجت خواستن، بی آلایش وغمگین و غبار آلود، راه زیارت را پیمودن، پیاده رفتن، غسل زیارت کردن، تکبیر گفتن، وداع کردن.(2) شهید ثانی در کتاب «دروس»، چهارده آداب برای زیارت میشمارد که خلاصه آنها چنین است:
اول: غسل، پیش از ورود به حرم، با طهارت بودن و با لباس تمیز و خشوع وارد شدن
دوم: بر آستانه حرم ایستادن، دعا خواندن و اذن ورود طلبیدن
سوم: کنار ضریح مطهر ایستادن و خود را به قبر نزدیک ساختن
چهارم: رو به حرم و پشت به قبله ایستادن در حال زیارت، سپس صورت بر قبر نهادن سپس به بالای سر رفتن
پنجم: زیارتهای وارده را خواندن و سلام گفتن
ششم: پس از زیارت، دو رکعت نماز خواندن
هفتم: پس از نماز، دعا کردن و حاجتخواستن
هشتم: کنار ضریح مقداری قرآن خواندن و ثواب آن را هدیه به امام کردن
نهم: در همه حال، حضور قلب داشتن و استغفار کردن از گناه
دهم: به نگهبانان و خادمان حرم احسان و احترام کردن
یازدهم: پس از باز گشت به خانه، دوباره به حرم و زیارت رفتن و در آخرین زیارت، دعای وداع خواندن
دوازدهم: پس از زیارت، بهتر از قبل از زیارت بودن
سیزدهم: بعد از تمام شدن زیارت، زود از حرم بیرون آمدن تا شوق، افزونتر شود، وهنگام خروج، عقب عقب بیرون آمدن
چهاردهم: صدقه دادن به نیازمندان آن شهر و آستانه، بویژه به تنگدستان از دودمان رسول خدا احسان کردن.(3)
رعایت این آداب، قرب روحی و معنوی میآورد و سازندگی زیارت را افزون میسازد و فلسفه تشریع زیارت نیز، همین بهرهوری از معنویات مزارات اولیاء خداست.(4)
1) ر.ک: «بحار الانوار»، ج 97، ص 124.
2) ر.ک: «بحار الانوار»، ج 98، ص 140 به بعد.
3) همان، ج 97، ص 134.
4) در این زمینه ر.ک: «زیارت»، به قلم مؤلف، نشر سازمان حج و زیارت.
